________________
૪૦૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ દુઃખસ્થાનની પ્રાપ્તિથી ઠગાએલા, બરફી ખાતર બાળક કડલી આપી દે તો ઠગાય છે, તે બાળકને ખ્યાલ હોતો નથી. એવા અજ્ઞાની બાળક સરખા આત્માઓ અલ્પવિષય સુખાધીન બની દુર્ગતિનાં મહાદુઃખો ઉપાર્જન કરી ઠગાય છે, તેઓ ભારે કર્મી ભવરૂપી કિચ્ચડમાં કોલ-(ભુંડ) સરખા સમજવા. શું સર્વે જીવો તેવા હોય છે ? તો કે નહિ. કેટલાકને સ્વપ્ન માત્રથી પ્રતિબોધ થાય છે. જેમ કે પુષ્પચૂલા (૧૭૦), તેનું ઉદાહરણ કહે છે – ૧૦૯. પુષ્પથલા સાધ્વીજીની કથા -
શ્રી પુષ્પદંત નામના નગરમાં પ્રચંડ શત્રુપક્ષને પરાજિત કરવામાં સમર્થ એવો પુષ્પકેતુ નામનો મોટો રાજા હતો. તેને પુષ્પવતી નામની રાણી તથા યુગલપણે જન્મેલા પુષ્પચૂલ અને પુષ્પચૂલા નામના પુત્ર-પુત્રી હતાં. તે બંને ભાઈ-બહેનનો અતિગાઢ પરસ્પરનો સ્નેહ દેખી મોહથી આ બંનેનો વિયોગ કેમ કરાવવો એમ ધારી તેમને પરણાવ્યા. ભાઈ-બહેનનાં લગ્ન કરવાં-તે યુક્તિથી પણ ઘટતું નથી, તેવો સંભવ પણ હોઇ શકતો નથી, પરંતુ પ્રભુત્વના અભિમાનયુક્ત ચિત્તવાળા તે પણ કરે છે અનેદેવ પણ તે પ્રમાણે કરે છે. આ બનાવથી પુષ્પવતીને આઘાત લાગ્યો અને નિર્વેદથી દીક્ષા લીધી, દેવપણું પામી એટલે પોતાના પુત્ર-પુત્રીના કુચરિત્રનો વિચાર કરે છે. તે નિષ્ફર દેવ ! આ તેં મારા ઉત્તમકુળમાં જન્મેલા બાળકોનો આ લોક અને પરલોક-વિરુદ્ધ આ સંબંધ કેમ કર્યો ? આ લોકમાં અપયશનો ડિડિમ વગડાવ્યો અને પરલોકમાં અતિતીર્ણ દુઃખ-સમૂહ ભોગવવા પડશે. એમ છતાં પણ આ પાપથી તેમને મારી બુદ્ધિથી છોડાવું. એમ વિચારી પુષ્પચૂલા પુત્રીને પ્રતિબોધ કરવા માટે સ્વપ્નમાં અતિતીવ્ર દુઃખથી ભરપૂર નારકીઓ ક્ષણવારમાં બતાવી. અતિશય ભયંકર નારકી દેખી તે જલ્દી પ્રતિબોધ પામી. આ સર્વ દેખેલો વૃત્તાન્ત રાજાને જણાવ્યો.
રાજાએ પણ અનેક પાખંડીઓને બોલાવી દેવીના વિશ્વાસ માટે પૂછ્યું કે, “અરે ! નરકો કેવી હોય અને ત્યાં દુઃખો કેવો હોય ? તે કહો. પોતપોતાના મતાનુસાર દરેક પાખંડીઓએ નરકનો વૃત્તાન્ત જણાવ્યો, પણ દેવીએ તે ન માન્યો. એટલે રાજએ બહુશ્રુત પ્રસિદ્ધ વૃદ્ધ એવા અનિર્ણિ)કાપુત્ર આચાર્યને બોલાવી પૂછ્યું, તેમણે શાસ્ત્રમાં કહ્યા પ્રમાણે યથાર્થ વૃત્તાન્ત જણાવ્યો. એટલે પુષ્પચૂલા દેવીએ ભક્તિપૂર્ણ માનસથી કહ્યું કે, “શું તમે પણ , આ સ્વપ્ન આવેલું હતું?” ત્યારે ગુરુએ કહ્યું કે, “હે ભદ્રે ! જિનમતરૂપી મણિ-દીપકના પ્રભાવથી તેવી કોઇ વસ્તુ નથી કે, જે ન જાણી શકાય, નરકનો વૃત્તાન્ત તો કેટલો માત્ર છે ?' વળી બીજા કોઇ સમયે તેની માતાએ સ્વપ્નમાં સ્વર્ગ બતાવ્યો જેમાં આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન કરનારી ઘણી વિભૂતિથી શોભાયમાન દેવ-સમૂહ હતો. પ્રથમ પૂછ્યું હતું, તે પ્રમાણે ફરી
