________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ અનાદિભવમાં આપણા એકલા આત્માએ શરીરના માત્ર નખ, દાંત, માંસ અને કેશ, હાડકાં જેટલાં છોડ્યાં છે, તે સર્વના જુદા જુદા ઢગલા કરવામાં આવે, તો કૈલાસ અને મેરુપર્વત સરખા મોટા થાય. વળી અત્યારસુધીમાં આપણા જીવે દરેક ભવમાં જે આહાર ગ્રહણ કર્યો છે, તે સર્વ એકઠો ક૨વામાં આવે, તો તે આહારના ઢગલા હિમવાનપર્વત, મલયપર્વત, મેરુપર્વત, દ્વીપો, સમુદ્ર સરખા ઢગલાઓથી પણ તે આહારના ઢગલાઓ અધિક થાય. એટલો આહાર ક્ષુધા પામેલા આપણા આત્માએ અત્યાર સુધીમાં કરેલો છે. તેમ જ ગ્રીષ્મકળથી પરાભવિત થઇ તરસ્યા થને જે તે જળપાન કર્યાં છે, તે સર્વ જળ એકઠું કરીએ તો કૂવા, તળાવ, સરોવર, નદીઓ, દ્રહો અને સર્વ સમુદ્રોમાં પણ તેટલું જળ નહિં હોય.
૪૮૨
આ જીવે જુદા જુદા ભવોમાં ભ્રમણ કરતાં કરતાં સંસારમાં માતાનું જે સ્તનપાન કર્યું હશે, તેના દૂધનું પ્રમાણ જો વિચારવામાં આવે, તો સમગ્ર સમુદ્રો કરતાં પણ તે દૂધ વધી જાય. આ જીવે સંસારમાં અનંતકાળ સુધી આ લોક અને દેવભવમાં જે કામભોગો અને ઉપભોગો ભોગવ્યા છે, તે દરેક વખતે અપૂર્વ જ લાગે છે, તો પણ જીવને મનમાં તે ભોગવેલાનો સંતોષ થતો નથી. મળેલા છતાં કૃપણતાના કા૨ણે ન ભોગવે, શબ્દ-રૂપ લક્ષણ કામ અને રસ, ગંધ, સ્પર્શરૂપ જે ભોગવાય તે ભોગો. ઇન્દ્રિયથી રૂપ સંબંધમાં આવે અને દેખાય ત્યારે તેની ઇચ્છા થાય તે કામ, શબ્દ પણ વ્યવહારથી દૂર રહેલો હોય, તેની ઈચ્છા કરાય, તેથી રૂપ અને શબ્દને કામ કહેવાય, બીજા આચાર્યો એમ માને છે કે, ઇન્દ્રિયોની સાથે જોડાઇને જે ભોગવાય અને તેનાથી જે સુખ થાય, ભોગ કહેવાય. કામભોગ અને ઉપભોગ એમ બંને ગ્રહણ કરવાથી આ પ્રમાણે વિભાગ થાય કે, ‘એકને ગ્રહણ કરવાથી પાંચે ઇન્દ્રિયોના ભોગો ગ્રહણ થાય. તે આ પ્રમાણે ઘણા પ્રકારના કામો જાણે, જેમ ભોગઋદ્ધિની સંપત્તિ પામેલા હોય. વગેરે (૧૯૭ થી ૨૦૨)
जाणइ अ जहा भोगिड्ढि - संपया सव्वमेव धम्मफलं ।
તન્ન વિ વૃદ્ધ-મૂત-દિયો, પાવે મે નળો રમર્દ્ર ||ર૦રૂ|| નાભિપ્નદ્ વિંતિપ્નદ્, નમ્મ-નરા-મળ-સંમાં ટુવસ્તું । ન ય વિસત્તુ વિધ્નરૂં, અદ્દો ! સુવદ્ધો વડ-નંતી ||૨૦૪|| -
जाणइय जह मरिज्जइ, अमरंतं पि हु जरा विणासेई ।
ન ૫ રવિશો તોો, અહો ! રદાં મુનિમ્નાય (૨૦૧||
.
