________________
૪૩૯
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
દધિવાહન રાજાના પુત્ર કરકંડુ રાજાએ તો વાટધાનકમાં રહેનારા ચાંડાલોને બ્રાહ્મણ બનાવ્યા. આ પ્રમાણે કરકંડુ મોટો રાજા થયો. એ સમાચાર સાંભળી પેલો બ્રાહ્મણ છોકરો આવ્યો અને માગણી કરી કે, “આગળ કબૂલેલ ગામ આપો.” એટલે એણે પૂછ્યું કે, “હે બ્રાહ્મણ ! બોલ, તને કયું ગામ ગમે છે ?' ત્યારે તેણે કહ્યું કે, ચંપામાં મારું મંદિર છે, તો ત્યાં આગળ આપો.” ત્યારે દધિવાહન રાજા ઉપર લખીને એક લેખ આપ્યો. કે મને એક ગામ આપો. તેના બદલામાં હું તમને જે ગમે તે ગામ નગર આપીશ. ત્યારે રોષાયમાન થએલા રાજાએ ક્રોધથી કહ્યું કે, “દુષ્ટ ચંડાળ પોતાને જાણતો નથી અને મારા ઉપર લેખ મોકલાવે છે?' અપમાનિત દૂતે પાછાં આવીને સર્વ કહીકત તેને કહી. રોષાયમાન થએલો કરકંડુરાજા હાથી, ઘોડા, સૈન્ય-પરિવાર અને મોટી સામગ્રી સહિત યુદ્ધ કરવા ગયો. ચંપા નગરીને ચારે બાજુથી ઘેરી લીધી. દરરોજ મોટું યુદ્ધ પ્રવર્તેલું છે. પેલી સાધ્વીના સાંભળવામાં આવ્યું. “બંને પક્ષોના લોકોનો વિનાશ ન થાઓ.” એમ જાણી કરકંડુ પાસે આવીને રહસ્ય ખોલી નાખ્યું. આ દધિવાહન રાજા તારા પિતા છે, હું તારી માતા છું. તેવા પ્રકારના પ્રસંગમાં ફસાઇ પડેલી હોવાથી હું સાધ્વી થઇ અને ચંડાળ-પુત્ર થયો. તેણે માતા-પિતાને પૂછ્યું. તેઓએ સત્ય હકીકત જણાવી. નામની મુદ્રા અને કંબલરત્ન દેખાડ્યું. પ્રતીતિ થયા છતાં અભિમાનથી કહે છે કે, “મને તે સ્મરણ થતું નથી.” ત્યારે ચંપામાં પ્રવેશ કરીને રાજાના મહેલમાં પહોંચી.
સેવકો અને દાસીઓ સાધ્વીને ઓળખીને રુદન કરવા લાગ્યા. રાજાને ખબર પડી એટલે આવ્યો. વંદન કરી આસન આપીને સામો બેઠો. સર્વ પૂર્વ વૃત્તાન્ત પૂછ્યો, એટલે અહીં આવ્યા સુધીનો સર્વ વૃત્તાન્ત જણાવ્યો અને ખાસ કરીને ગર્ભની હકીકત જણાવી. છેવટે જણાવ્યું કે, જેણે તમોને ઘેરેલા છે, તે તમારો જ પુત્ર છે, ખુશ થએલો સામે નીકળ્યો અને મળ્યો. રાજાએ તેને બંને રાજ્યો આપીને પોતે દીક્ષા અંગીકાર કરી. કરકંડુ પ્રચંડ આજ્ઞા કરનાર રાજા થયો. તે ગોકુલપ્રિય હોવાથી તે અનેક ગોકુળો પળાવે છે. એક સમયે - શરદકાળમાં ગોકુળમાં ગયો, ત્યારે તેણે ગંગાનદીના તંરગના ઉજ્વલ ફીણ સમાન વર્ણવાળા વાછરડાને દેખ્યો. તેને બહુ ગમી ગયો, એટલે આજ્ઞા કરી કે, તેની માતાને દોહવી નહિ. જ્યારે મોટો થાય અને વધારે દૂધ ધાવતો થાય, ત્યારે બીજી ગાયોને પણ ધવરાવવો. તે પ્રમાણે ગોવાળો તેનું પાલન-પોષણ કરતા હતા. તેને ઉંચાં શીંગડાં, પુષ્ટ ખાંધ આવી એટલે મજબૂત બળદ થયો. રાજા તેને યુદ્ધ કરાવી દેખતો હતો. અને તેમાં અતિશય આનંદ માનતો હતો. ફરી લાંબા કાળે જઇને તે બળદને દેખે છે, ત્યારે વૃદ્ધપણાના કારણે ખખડી ગએલો જેનાં નેત્રોમાંથી પાણી ગળી રહેલું છે, વાછડાઓએ જેને શીંગડાં મારીને અધમૂવો કરી નાખેલો છે. હવે રાજા ગોવાળોને પૂછે છે કે, પેલો પુષ્ટ
