________________
૪૭૭
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
અચ્છેરાનાં આલંબનો ન લેવાં –
કોઈ વખત મનુષ્ય-સ્ત્રીનૌ કાકઉદરમાં ઉત્પત્તિ થઈ હોય, તેથી સર્વત્ર તેવા વ્યવહારનો અભાવ છે. આગમમાં પણ સંભળાય છે કે, આવા પ્રકારનાં આશ્ચર્યો થયાં છે. ભગવંતને કેવલજ્ઞાન પછી ઉપસર્ગ, મહાવીર ભગવંતના ગર્ભનું અપહરણ, સ્ત્રી તીર્થંકર, ભગવંતની પ્રથમ દેશનામાં કોઇએ દીક્ષા ગ્રહણ ન કરી, કૃષ્ણ વાસુદેવનું અપરકંકામાં જવાનું થયું, સૂર્ય-ચંદ્રનું મૂળ વિમાન સાથે અહિં નીચે આવવું, હરિવંશકુલની ઉત્પત્તિ, ચમરેન્દ્રનો ઉત્પાત, મોટી કાયાવાળા ૧૦૮ ની સામટી એક સમયમાં સિદ્ધિ, અસંયતોની પૂજા, આવા બનાવો અનંતકાળ ગયા પછી બને છે. [આવાં થએલાં આશ્ચર્યોનાં આલંબન ન લેવાં. તેમ કરવાથી બોધિદુર્લભ થાય છે. ‘ચિરત ભણી બહુ લોકમાં જી ભરતાદિકના જેહ, છોડે શુભ વ્યવહારને જી બોધિહણે નિજ તેહ.’ ૧૨૫ ગાથાનું યશોવિ. સ્તવન] (૧૭૯) ક૨કંડુ વગેરે કેટલાક પ્રત્યેકબુદ્ધ પુરુષોએ કોઇક વખત કોઇક સ્થાને કર્મ આવરણના ક્ષયોપશમરૂપ લબ્ધિ વડે કોઇક વૃષભાદિક પદાર્થ દેખવાથી સમ્યક્ત્વ કે ચારિત્રનો લાભ પ્રત્યેકબુદ્ધ કરે છે, તે આશ્ચર્યભૂત દૃષ્ટાન્તો અલ્પ હોય છે અને તેનું આલંબન ગ્રહણ કરવું યોગ્ય નથી. પૂર્વભવમાં મેળવેલા જ્ઞાન અને ચારિત્રનું સ્મરણ થવાથી પોતે જાતે જ મહાવ્રતો ગ્રહણ કરીને મહાવીર ભગવતના તીર્થનો આશ્રય કર્યા વગર જેઓ સિદ્ધિ પામ્યા, તેના દાખલા લઇને બીજાએ પણ જાતિસ્મરણ અને તેના માર્ગની રાહ જોયા કરવી ? આગલા ભવની આરાધનાવાળાને જાતિસ્મરણથી અણધાર્યો ક્ષયોપશમ થઈ જાય. તે આશ્ચર્યનાં દૃષ્ટાન્ત આગળ કરી બીજા તપ-સંયમમાં શિથિલતા કરે, તો તે માટે દૃષ્ટાન્ત આપે છે કે, એક ભાગ્યશાળીને એક ઠેસ વાગવા માત્રથી નિધાન પ્રાપ્તિ થઈ, તો બીજા નિર્ભાગીએ પોતાનો ધન મેળવવાનો ચાલુ ઉદ્યમ છોડી તેને નિધાન મળ્યું, તેમ મને મળી જશે. એમ નિરુદ્યમી તો નિધાન મળી જાય ખરું ? આ લોકનો લાભ ગૂમાવે, તેમ પ્રત્યેકબુદ્ધની લક્ષ્મીની રાહ જોનાર તપ-સંયમાદિ અનુષ્ઠાન ન કરતો મોક્ષને મેળવી શકતો નથી. અર્થાત્ મોક્ષલક્ષ્મીનો નાશ કરે છે. (૧૮૧) સંક્ષેપથી કરકંડુ વગેરેની કથા આ પ્રમાણે જાણવી. કલિંગ દેશમાં ક૨કંડુ, પંચાલ દેશમાં દુર્મુખ, વિદેહમાં નમિરાજા, ગંધારમાં નતિ (નગ્નજિત) રાજા, અનુક્રમે વૃષભ, ઇન્દ્રધ્વજા, વલય (બલોયા), પુષ્પિત આંબા દેખીને પ્રતિબોધ પામ્યા. તેમાં કરકંડુની કથા કહે છે -
થાય,
૧૧૨. પ્રત્યેકબુદ્ધે કરઠંડુની કથા -
અંગદેશમાં ચંપાનગરી હતી, દધિવાહન રાજાને ચેટકની પુત્રી પદ્માવતી નામની મુખ્ય પટ્ટરાણી હતી. ગર્ભના પ્રભાવથી તેને દોહલો ઉત્પન્ન થયો કે, રાજાનાં વસ્ત્રો પહેરી
