________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ
૪૪૩ જ્વાલા અને ગરમીથી પીડાએલા દેહવાળો તું થયો, તે જાડી સૂંઢ સંકોચવા લાગ્યો, ઉત્કટ ચીસો પાડતો, લિંડાના પિંડનો ત્યાગ કરતો, વેલડીઓના મંડપોને ભાંગી-છેદી નાખતો, ભૂખ-તરશની વેદનાપામેલો તું તારા હાથણીના ટોળાંની ચિંતા છોડીને પલાયન થતાં થતાં એક અલ્પજળવાળા સરોવરમાં જેમાં પુષ્કળ કાદવ હતો, વગર બાંધેલા કિનારાવાળા માર્ગમાં ઉતર્યો, ત્યાં પીવાનું પાણી ન મળ્યું અને કાદવમાં ખેંચી ગયો, એટલે ઘણું દુઃખ પામ્યો.
ત્યાંથી લગીર પણ ચલાયમાન થઈ શકતો નથી. ત્યારે આગળ કોઈ વખત કાઢી મૂકેલા પરાભવ પમાડેલા એક તરુણ હાથીએ ક્રોધથી તને દેખ્યો. દંકૂશળના અણીભાગથી તારી પીઠમાં તને ઘા મારી લોહીલુહાણ કર્યો. તે સમયે અતિમુશ્કેલીથી સહન કરી શકાય તેવી આકરી વેદના સહન કરતો હતો. આવી વેદના સાત દિવસ સહન કરી. એકસોવીશ વર્ષ સુધી જીવીને આર્તધ્યાનમાં પરાધીન થએલો તે મૃત્યુ પામી આ જ ભારતમાં વિંધ્ય પર્વતની તળેટીમાં મહાવનમાં ચાર દંકૂશળવાળો પ્રચંડ કુંભસ્થલળથી શોભતો સાતે અંગો યથાયોગ્ય પ્રતિષ્ઠિત થયેલાં હોય તેવો, શરદના આકાશ સરખા ઉજ્વલ દેહ વર્ણવાળો શ્રેષ્ઠ હાથીપણે ઉત્પન્ન થયો. અનુક્રમે યૌવનવય પામ્યો. વળી અનેક હાથણીઓના યૂથનો માલિક થયો. જંગલના ફરનારા ભીલોએ “મેરુપ્રભ' એવું તારું નામ સ્થાપન કર્યું. (૧૦૦) તું પોતાના પરિવાર સાથે તે વનમાં આમ-તેમ લીલાપૂર્વક ફરતો હતો, ત્યારે કોઇક ગ્રીષ્મકાળના સમયમાં તેં વનમાં સળગેલો મહાઅગ્નિ જોયો. અતિભયંકર દાવાગ્નિ જોઇને તને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન પ્રગટ થયું. પૂર્વનો હાથીનો ભવ યાદ આવ્યો. તે દાવાનલથી મહાકષ્ટ તેં તારા આત્માનું રક્ષણ કર્યું. ત્યારપછી તેં વિચાર્યું કે, દરેક વર્ષે ગ્રીષ્મકાળમાં આ દાવાનળ ઉત્પન્ન થાય છે, તો હવે ભવિષ્યમાં આનો પ્રતિકાર થાય તેવો ઉપાય કરું.
પ્રથમ વર્ષા સમયમાં તેં તારા પરિવાર સાથે ગંગાનદીના દક્ષિણ કિનારા ઉપર જે કંઈ વૃક્ષ, વેલા, વનસ્પતિ ઉગેલાં હતાં, તેને મૂળમાંથી ઉખેડી નાંખ્યાં. અને તે સ્થળ એવા પ્રકારનું તૈયાર કર્યું કે, ઉગ્રઅગ્નિ ઉત્પન્ન થાય તો પણ તેને ઈન્દણાં ન મળવાથી આપોઆપ ઓલવાઇ જાય. ત્યારપછી તે જ પ્રમાણે વર્ષાકાળના મધ્ય ભાગમાં પણ તે જ સ્થળમાં તારા સમગ્ર પરિવાર-સહિત ઝાડ, બીડ, વેલા વગેરે ઇન્વણાંઓ દૂર કરી સાફ કર્યું. તે જ પ્રમાણે વર્ષાના અંતમાં તે જ પ્રમાણે સ્થળ સાફ કરી નાખ્યું. આ પ્રમાણે દરેક વર્ષે સ્વસ્થભાવ કરતો હતો. કોઇક સમયે વળી દાવાનળ પ્રગટ થયો, એટલે પરિવાર સહિત તે ભૂમિમાં આવી પહોંચ્યો. બીજા પણ અરણ્યમાં રહેનારા અગ્નિથી ત્રાસ પામેલા જીવોએ ત્યાં આવીને પ્રવેશ કર્યો. જેથી ક્યાંય પણ અલ્પસ્થાન ખાલી ન રહ્યું અને કોઇ ખસી શકે તેમ
