________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૪૯ નાખવા લાગ્યો, તેમ છતાં તે સત્યકી સાત રાત્રિ સુધી જાપ કરતાં પોતાના સત્ત્વથી ચલાયમાન ન થયો, એટલે રોહિણીદેવી પ્રત્યક્ષ થઈ પેલા ખેચરને નિવારણ કરવા લાગી કે, “હવે તું તેને વિઘ્ન ન કર, હું જલદી તેને અવશ્ય સિદ્ધ થવાની જ છું.'
હવે તે દેવી પ્રત્યક્ષ થઇને કહેવા લાગી કે, “હે સત્યક ! હું તને સર્વથા સિદ્ધ થઇ ચૂકી છું. મને તારું એક અંગ આપ, જેથી હું તારામાં પ્રવેશ કરું. ત્યારે તેણે કપાળ દ્વારા તે વિદ્યાને અંગીકાર કરી, ત્યાં તેને એક છિદ્ર હતું. તુષ્ટ થએલી રોહિણીએ ત્યાં આગળ ત્રીજું નેત્ર બનાવ્યું. તે ત્રણ લોચનવાળો સત્યકી વિદ્યાધર ત્રણે લોકમાં યક્ષ, રાક્ષસ વગેરેથી અસ્મલિત થઈ વિચરવા લાગ્યો. આ પાપી પેઢાલે મારી માતા-ચેટકની પુત્રીને ઘર્ષિત કરી, સાધ્વીપણામાં તેને વ્રતભંગ-મલિન કરી, માટે “તારાં દુષ્ટ વર્તનરૂપ વિષવૃક્ષનું આ ફળ ભોગવ” એમ કરીને પેઢાલને મારી નાખ્યો. હવે કાલસંદીપકને દેખ્યો એટલે મને બલાત્કારથી પગે પાડ્યો હતો, આ પાપચેષ્ટા કરનારે બાલ્યકાળમાં મારું અપમાન કર્યું હતું, એ પ્રમાણે તેના પ્રત્યે કોપ પામેલા તેણે તેને પલાયમાન થતો દેખ્યો. તેની પાછળ પાછળ દોડી જાય છે, કાલસંદીપ મોટા પર્વતની ગુફા વગેરે સ્થળમાં નાસી પેસી જાય છે, કોઈ જગ્યાએથી જ્યારે છૂટી શકતો નથી, ત્યારે તેણે માયા-ઈન્દ્રજાળની આ પ્રમાણે રચના કરી. ભયથી ચંચળ નેત્રવાળા મૃગલાના નેત્ર સરખા લક્ષણવાળા તેણે ક્ષણવારમાં આગળ ત્રણ નગરો વિદુર્થી. તેના પ્રત્યે અત્યંત ક્રોધચિત્તવાળો થયો અને તેની માયાજાળ જાણી લીધી અને તેણે
અતિઉગ્ર અગ્નિજ્વાળાઓથી તે ત્રણે નગરોને તરત બાળી નાખ્યાં, અને તેની પાછળ દોડ્યો. તેનાં ગુપ્ત ફરવાનાં સ્થાનો જાણી લીધાં, ભગવંતના સમવસરણમાં પર્ષદામાં અત્યંત છૂપાઇ ગયો હતો, ત્યાં તેને દેખ્યો. ફરી દેશના પૂર્ણ થયા પછી તેને ઘેરી લીધો, પાતાલકલશના પોલાણમાં પ્રવેશ કરતો હતો, ત્યારે ક્રોધથી જલ્દી તેને મારી નાખ્યો. તેમ કરતાં તેને અતિશય આનંદ થયો.
વિદ્યાધરોમાં શ્રેષ્ઠ ચક્રવર્તી તેમ જ દેવો, અસુરો, વિદ્યાધરોમાં સર્વશ્રેષ્ઠ તરીકે તે જગતમાં જય પામવા લાગ્યો. તીર્થોમાં તીર્થકર ભગવંતોની પાસે દરરોજ સંધ્યા સમયે ગીત-નાટ્ય કરતો હતો અને અસાધારણ સમ્યક્ત-રત્ન પ્રાપ્ત કર્યું. પરંતુ તેનામાં કામદેવનો વર વધવા લાગ્યો અને પ્રેમ પરવશ બનેલો તે વિદ્યાબળથી રાજા, સાર્થવાહ, શેઠ, બ્રાહ્મણોની રમણીઓની સાથે સુરત ક્રીડા કરતો હતો. (૪૦) પરંતુ તે આ પ્રમાણે વિચારતો નથી કે, “શૃંગારરસથી ભરેલ સ્તનરૂપી ઘડાવાળી, સ્પષ્ટ અક્ષરવાળાં અંગોની કાંતિથી સુંદર, કુટિલતાથી પ્રૌઢ પરબ પાલનારી, દુઃખે કરી ગમન કરી શકાય એવા અદ્વિતીય દુર્ગતિ માર્ગરૂપ ત્રણ જગતમાં મોહે અનેકવાર તૃષ્ણાવાળા ભમતા જંતુઓ માટે
