________________
४४८
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ પોતાની વિદ્યાઓ બીજામાં સંક્રાન્ત કરવા માટે કોઈ ઉત્તમ પ્રધાન પુરુષને સર્વત્ર ખોળતો હતો, પણ તેવી વિદ્યાઓ ધારણ કરી શકે તેવો કોઈ પુરુષ જોવામાં ન આવ્યો. આતાપના લેતી સુજ્યેષ્ઠાને દેખીને ત્રણ ગુપ્તિવાળી હતી, ત્યારે તે વિચારવા લાગ્યો કે, “આનો પુત્ર મારી વિદ્યાઓનો નિધિ થશે.” ઋતુસમય જાણીને તેણે ધૂમાડો વિદુર્થો અને પોતે ભમરાનું, રૂપ કરી ગુપ્તભાગમાં પ્રવેશ કર્યો. તેણે ક્ષેત્રમાં બીજની સ્થાપના કરી ગર્ભમાં તે વૃદ્ધિ પામવા લાગ્યો. સુજ્યેષ્ઠાને એકદમ ધ્રાસકો લાગ્યો કે, “આ શું આશ્ચર્ય ! જો કે મારા માટે મર્યાદા-લાજથી સંયમિત બનેલો કોઇ મનુષ્ય અપલાપ કરશે નહિ, પણ મારા મગજમાં આ વાત સમજાતી નથી કે, “આ બન્યું કેવી રીતે ? હવે આ માલિન્ય ધોવા માટે શું કરવું ? એમ વિચારી મોટી આર્યાને આ સંદેહ જણાવ્યો. તે કેવલજ્ઞાની સાધુ પાસે ગઇ, તે સાધુએ કેવલજ્ઞાનના પ્રકાશથી જણાવ્યું કે, આ અસ્મલિત શીલાલંકારવાળી સાધ્વી છે. કોઇએ પણ તેનું અલ્પઅપમાન ન કરવું. કોઈક પાપીએ છલ કરીને પ્રપંચથી તેને ગર્ભ ઉત્પન્ન કરેલો છે. યોગ્ય સમય થયો, એટલે તેનો જન્મ થયો. શ્રાવકોના કુલોમાં વૃદ્ધિ પામ્યો, સત્યકી નામનો તે કાનથી સાંભળી સાંભળીને ચોરીથી તે ૧૧ અંગોનો ધારણ કરનાર થયો. સાધ્વીઓની સાથે સમવસરણમાં વ્યાખ્યાન શ્રવણ કરીને અતિસ્થિર સમ્યક્તી થયો.
કોઈક વખતે કાલસંદીપક વિદ્યાધરે ભગવંતને પૂછ્યું કે, “હે પ્રભુ ! મારું મરણ કોનાથી થશે ?” ત્યારે ભગવંતે તેને આ બાળક બતાવ્યો. એટલે તે ખેચર તેની પાસે જઇને અવજ્ઞાથી કહેવા લાગ્યો કે, “અરે ! તું મને મારવાનો છે ?' – એમ કહીને બળાત્કારથી તેણે બાળકને પગે પાડ્યો. તે બાળક પણ તેના ઉપર અતિશય ક્રોધ-વેર વહન કરતો હતો. સમય પાક્યો એટલે પેઢાલે પણ તે બાળકને લોભાવીને પોતાની પાસે રાખ્યો. પેઢાલે સત્યકીને સર્વ વિદ્યાઓ ભણાવી અને તે સત્યકીએ તે સર્વ વિદ્યાઓની સાધના કરી. હવે મહારોહિણી વિદ્યા સાધવાનો તે આરંભ કરે છે. આગલા પાંચ ભવમાં તે વિદ્યા સાધતો હતો, ત્યારે પહેલાં રોહિણી દેવીએ તેને મારી નાખ્યો હતો. છઠા ભવમાં વિદ્યા સિદ્ધ થઈ, પરંતુ તેનો સ્વીકાર ન કર્યો. જ્યારે સિદ્ધ થતી હતી, ત્યારે પ્રથમ તેણે પોતાનું આયુષ્ય કેટલું બાકી છે ? એમ પૂછ્યું. ત્યારે છ મહિના કહ્યું એટલે તે વિચારવા લાગ્યો કે, હવે માત્ર છ મહિના બાકી રહેલા આયુષ્યમાં રોહિણી વિદ્યા સિદ્ધ થાય, તો તેથી હું શું કરી શકીશ ? અત્યારે આ વિધિથી તે સાધવા લાગ્યો. સળગતી ચિતાના ઉપર વિસ્તારવાળા ભીંજાવેલ ચર્મ ઉપર એકાગ્રમનવાળો અત્યંત સ્થિરપણે ડાબા પગના અંગૂઠાના અગ્રભાગ ઉપર ઉભો રહ્યો થકો જાપ કરતો હતો. એટલામાં ચિતાનાં કાષ્ઠો ભલતાં હતાં, તે વખતે તે સ્થિતિમાં તેને જાપ કરતો કાલસંદીપક ખેચરે જોયો. તેને બાળી મૂકવા માટે તે ખેચર તેમાં ફરી પણ કાષ્ઠો
