________________
૪૪૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ મહારાજ્યલક્ષ્મીની પ્રાપ્તિ તે પણ આપત્તિ છે, નેહ કરવામાં કલંક મળે છે, ગર્વ કરનારપાછો પડે છે. આ ભવમાં જ આ સર્વે હાનિ કરનાર હોવાથી તેના તરફ પ્રીતિ કેવી રીતે કરી શકાય ? ફરી ફરી બોલતા હતા, તેમને વિવિધ પ્રકારની યુક્તિઓ, દાખલા-દલીલ સહિત પ્રત્યુત્તરો આપીને પોતાના આત્માને તેણે મુક્ત કરાવ્યો. ત્યારપછી સંગનો સર્વથા ત્યાગ કરી, કાયર લોકોને અતિશય વિસ્મય ઉત્પન્ન કરાવનાર, અતિઆકરા દુઃખથી મુક્ત કરાવવામાં દક્ષ એવી દીક્ષા અંગીકાર કરી. ત્યારપછી મેઘકુમારને સ્થવિર ગણસ્વામીને સોંપ્યો. સંધ્યાસમયે પર્યાય-ક્રમે સંથારાની ભૂમિઓના વિભાગ કરતાં મેઘકુમાર નવદીક્ષિત સાધુનો-સંથારો દ્વારભાગમાં આપ્યો. તે ભૂમિમાં કારણ પડે ત્યારે, જતા-આવતા સાધુઓના પગનો વારંવાર સંઘટ્ટો મેઘકુમારના શરીરને થવા લાગ્યો. આખી રાત્રિ પલકારા જેટલા સમય માટે તેને નિદ્રા ન આવી. ત્યારે તે રાત્રે વિચારવા લાગ્યો કે, “જ્યારે હું ગૃહસ્થપણામાં હતો, ત્યારે મને આ સાધુઓ ગૌરવથી બોલાવતા હતા અને વર્તાવ કરતા હતા. અત્યારે જાણે તૃષ્ણા રહિત ચિત્તવાળા આ મુનિઓ મારો પરાભવ કરે છે. તેથી કરી આ મુનિપણું પાલન કરવું, તે મારા માટે દુષ્કર અશક્ય ભાસે છે. પ્રાતઃકાળે ભગવંતને પૂછીને હવે હું મારા ઘરે જઈશ.
સૂર્યોદય-સમયે કેટલાક સાધુઓની સાથે તે ભગંવતની પાસે ગયો. ભક્તિપૂર્વક વંદન કરી પોતાના સ્થાને બેઠો. ભગવંતે તેને બોલાવ્યો અને કહ્યું કે, “હે મેઘ ! રાત્રે તને તેવો ભાવ થયો કે, “હું ઘરે જાઉં” પરંતુ તેમ વિચારવું તને યોગ્ય ન ગણાય. આજથી ત્રીજા ભવમાં તું હાથી હતો. આ જ ભરતક્ષેત્રમાં વૈતાઢ્ય પર્વતની તળેટીમાં સવગે સુંદર અને વનમાં ચરનારા ભીલ લોકોએ તારું “સુમેરુપ્રભ” એવું નામ સ્થાપન કર્યું હતું. અનેક હાથણીના મોટા ટોળાંથી હંમેશાં તે અનુસરાતો રતિક્રીડામાં આસક્ત ચિત્તવાળો, બીજા દરેક હાથીઓને પરાભવ કરતો હતો, પર્વતોની ખીણોમાં, વનોમાં, નદીઓમાં, જળના ઝરણાઓમાં અખ્ખલિત આકરો સ્વભાવ રાખી નિઃશંકપણે તે વિચારતો હતો. જ્યારે ઉનાળાનો સખત ગ્રીષ્મકાળ આવતો હતો, કઠોર ગરમ વાયરા-લૂ વાતા હતા, વંટોળિયાથી ધૂળ ઉચે ઉડીને દિશાઓ ધૂળથી અંધકારમય ઘૂમરીવાળી થતી હતી. તેવા સમયે વાંસના ઝુંડમાં વાંસ અને વૃક્ષો પરસ્પર ઘસાતા હતા. નજીક નજીક વૃક્ષો હતા, તેની ડાળીઓ પરસ્પર ખૂબ ઘસાતી હતી, તેના યોગે મહાદાવાનલ ઉત્પન્ન થયો. પ્રલયકાળના અગ્નિની જેમ તેને તેં જોયો. આખું વન બની રહેલું હતું, ત્યારે શરણ વગરના ભયંકર શબ્દોની ચીચીયારીથી ભુવનતલ ભરાઈ ગયું હતું, હતું – એવા જંગલના સર્વ પ્રાણીઓ તે દાવાનળમાં બળી રહેલા હતા. જ્યારે સર્વ દિશાઓમાં વન-દાવાનળ ફેલાયો, ઘણા ધૂમાડા અને ધૂમલી દિશાઓ થઈ, વનમાં ઘાસ, કાષ્ઠો, વાસના ઝુંડો વગેરે ભસ્મીભૂત થયાં, તેની
