________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૪૧ દુઃખરૂપ દાવાનળ ઉત્પન્ન થએલ છે, વળી તે વધતો જાય છે, માટે આ સંસારના દાવાનળને ઓલવી નાખવો યુક્ત છે. આ દાવાનળને ઓલવવા માટે જિનધર્મરૂપી જળવૃષ્ટિ સિવાય બીજો કોઈ સમર્થ નથી. તો તે ધર્મને સમ્ય પ્રકારે ગ્રહણ કરવો. (૧૦)
આ દેશનાના અંતે ઘણા પ્રાણીઓ પ્રતિબોધ પામ્યા. તે સમયે રોમાંચિત દેહવાળા અને અશ્રપૂર્ણ નેત્રવાળા મેઘકુમાર ભગવંતને પ્રદક્ષિણા આપી, વંદના કરી આ પ્રમાણે વિનંતિ કરવા લાગ્યો કે, “હે નાથ ! આપે જે કહ્યું તે તદ્દન સાચું છે. તે સ્વામી ! હું આપની પાસે નક્કી પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરવા ઇચ્છા રાખું છું. પરંતુ મારા જ્ઞાતિલોક-માતા-પિતાને પૂછીને તેમની આજ્ઞા લઇને આવું છું.' એમ કહીને તે ઘરે ગયો. માતાને કહ્યું કે, “હે અમ્બા ! આજે હું મહાવીર ભગવંતને વંદન કરવા ગયો હતો, ત્યાં મેં કાનને અમૃત સમાન એવો તેમણે કહેલો ધર્મ શ્રવણ કર્યો.” અતિહર્ષ પામેલી માતાએ તેને પ્રત્યુત્તર આપ્યો – “હે પુત્ર ! તારો જન્મ સફળ થયો, તું એકલો જ ભાગ્યશાળી અને પુણ્યવંત છો. કારણ કે, ત્રણ ભુવનને પ્રકાશિત કરનાર એવા ભગવંતના મુખ-કમળમાંથી નીકળેલો ધર્મ સાંભળ્યો. આવું પુણ્ય બીજાનું ક્યાંથી હોઈ શકે?” ત્યારપછી મેઘે કહ્યું કે, “હે માતાજી ! હું તીક્ષ્ણ દુઃખવાળા ગૃહવાસથી નીકળીને દીક્ષા લેવાની અભિલાષા કરું છું.
આ સાંભળીને ધારિણી માતા કઠોર કુહાડીના સખત પ્રહારથી ચંપકલતાની જેમ એકદમ પૃથ્વીપીઠ પર ઢળી પડી, તેના સર્વાગે પહેરેલાં આભૂષણોની શોભા પણ ભગ્ન થઈ. ત્યારપછી પંખા લાવી ઠંડો પવન નાખ્યો, પુષ્કળ જળ અને ચંદનનું મિશ્રણ કરી છંટાયું, અને મૂચ્છ દૂર કરવાના ઉપાયો કર્યા. ત્યારે ઉડી ગએલ ચેતન ઠેકાણે આવ્યું. બે નેત્રો ખુલ્લા કર્યા. ત્યારપછી પુત્રને કહેવા લાગી કે, “ઉંબરપુષ્પની જેમ મહામુશ્કેલીથી તું મને પ્રાપ્ત થયો છે, તો જ્યાં સુધી હું જીવું ત્યાં સુધી હંમેશાં તારે અહિ મારી પાસે જ વાસ કરવો. તારા ક્ષણવારના વિરહમાં મારું મન પાકેલા દાડિમની જેમ ફુટી જશે. જ્યારે હું પરલોકમાં પ્રયાણ કરું, ત્યારપછી તું પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરજે, એમ કરવાથી તે સુંદર ! તેં કૃતજ્ઞતા કરેલી ગણાશે.'
મેઘ-મનુષ્યોનું જીવતર પાણીના પરપોટા, વિજળીલતા, તેમ જ ઘાસના પત્રના અગ્રભાગ પર રહેલ જળબિન્દુ સમાન ચંચળ છે, પ્રથમ મરણ કોનું થશે ? અગર પાછળ કોનું થશે? તે કોણ જાણે છે? આ બોધિ અતિદુર્લભ છે. તો આપે વૈર્ય ધાણ કરીને મને રજા આપવી. વળી
હે માતાજી ! આ સ્ત્રીઓ તો દોષોનું સ્થાન છે, એકઠી કરેલી લક્ષ્મીના વિલાસો તે પરિશ્રમ છે, ભોગોની પાછળ આવનારા રોગો આકરા હોય છે, કામ અવલચંડો છે,
