________________
૪૪૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પણ ન હતું. તને શરીરમાં ખરજ ઉત્પન્ન થઇ, તેથી તેં એક પગ ઉંચો કર્યો, બીજા અધિક બળવાળાએ તેને ધક્કો માર્યો, જેથી પગના સ્થાનમાં એક સસલો ઉભો રહ્યો. ખરજ ખણીને પગ નીચે મૂકતાં તેની તળે સસલાને દેખવાથી તારું મન દયાથી ઉભરાઇ ગયું. તારી વેદનાને ગણ્યા વગર તે જ પ્રમાણે પગ અદ્ધર ધારી રાખ્યો.
અતિદુષ્કર એવી તેની દયાથી તેં ભવ અલ્પ કરી નાખ્યા, મનુષ્ય-આયુષ્ય બાંધ્યું અને સમ્યક્ત્વ-બીજ પ્રાપ્ત કર્યું, અઢી દિવસ પછી દાવાનલ ઉપશાંત થઈ ઓલવાઇ ગયો અને સર્વ જીવોના સમુદાયો તે પ્રદેશમાંથી બહાર નીકળી ગયા. ત્યારપછી તેં પગ મૂકવા માટે જ્યાં પ્રયત્ન કરે છે, ત્યારે વૃદ્ધપણાના કારણે તારાં સર્વ અંગો જીર્ણ અને શૂન્ય સરખાં બની ગયાં હતાં. પગના સાંધામાં લોહી પૂરાઈ ગયું હતું અને ઝલાઇ ગયો હતો એટલે તને ઘણો ક્લેશ થયો. તે સમયે વજ્ર ઠોકાવાથી જેમ પર્વત તેમ હે ધીર ! તું ભૂમિ પર ઢળી પડ્યો. તારા શરીરમાં દાહ અને જ્વર ઉત્પન્ન થયો, વળી કાગડા, શિયાળ વગેરે તારા દેહનું ભક્ષણ ક૨વા લાગ્યા, અતિગાઢ વેદના સહન કરતાં કરતાં તેં ત્રણ દિવસ વીતાવ્યા. સો વર્ષ જીવીને શુભ ભાવના ભાવતાં ભાવતાં ત્યાંથી કાલ કરીને ધારિણીદેવીની કુક્ષિમાં તું પુત્રપણે ઉત્પન્ન થયો. હે મેઘ ! તેં આવા પ્રકારની વેદના તિર્યંચભાવમાં અજ્ઞાનતામાં સહન કરી હતી, તો હવે સક્ષાનપણામાં મુનિઓના દેહના સંઘટ્ટને કેમ સહેતો નથી ?
પોતાનો પૂર્વભવ સાંભળવાથી તે જાતિસ્મરણ જ્ઞાનવાળો થયો. તે જ ક્ષણે અતિઉગ્ર વૈરાગ્યવાળો થયો. નેત્રમાં હર્ષનાં અશ્રુઓ ઉભરાવાં લાગ્યાં. ત્યારપછી ભગવંતને પ્રદક્ષિણા આપી, ભાવથી વંદના કરી ‘મિચ્છા દુક્કડં’ દેવા પૂર્વક કહેવા લાગ્યો કે, ‘મારાં બે નેત્રો સિવાય બાકીનાં મારાં સર્વ શરીરનાં અંગો મેં સાધુઓને અર્પણ કર્યાં છે, તેઓ તેમની ઇચ્છા પ્રમાણે સંઘટ્ટ વગેરે કરે.' તેવો અભિગ્રહ મેઘકુમાર મુનિએ કર્યો. ૧૧ અંગો ભણીને, ભિક્ષુ પ્રતિમાઓ વહન કરી, ગુણરત્ન સંવચ્છર તપ કરીને સર્વાંગની સંલેખના કરવા લાગ્યો. ત્યારપછી ચિંતવવા લાગ્યો કે, ‘જ્યાં સુધી જિનેશ્વરની સાથે સારી રીતે વિહાર કરી શકાય છે; તો હવે છેલ્લી કાલક્રિયા કરી લેવી મને યોગ્ય છે. ભગવંતને પૂછવા લાગ્યો કે, ‘હે સ્વામી ! આ તવિશેષથી હવે શરીરથી મારું બેસવું, ઉઠવું મુશ્કેલીથી થાય છે, તો આપની અનુજ્ઞાથી અહિં રાજગૃહના વિપુલપર્વત ઉપર તેવી અનશન-વિધિ કરીને દેહત્યાગ કરવાનો મને મનોરથ થયો છે. આજ્ઞા પ્રાપ્ત કરેલ મેઘમુનિ સર્વ સાધુ સંઘને તેમ જ બીજાઓને ખમાવીને કૃતયોગી-સંલેખના આદિ વિધિ જાણનાર સાધુઓ સાથે ધીમે ધીમે પર્વત પર ચડીને વિશુદ્ધ નિર્જીવ શિલાતલ ઉપર સમગ્ર શલ્ય રહિત એક પખવાડિયાનું અનશન પાલન કરીને વિજય વિમાન-અનુત્તર દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયો. તે બાર વરસ સાધુ
