________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૨૯ દેવ - તું તો અતિસુકમાળ શરીરવાળો છે અને દીક્ષા તો વજની તીક્ષ્ણ ધારવાળી તરવાર સરખી છે. અર્થાત્ જાતિપુષ્યને મોટા મોગગના પ્રહાર મારવામાં આવે, તેના પરિણામ સરખી તારા માટે પ્રવજ્યા છે.
પારથ - અતિસુકુમાર દેહવાળાને સંયમના ઉદ્યમથી અતુલ બળ પ્રાપ્ત થાય છે. અતિકોમળ માલતી પુષ્પમાળા શું મસ્તકપર બંધાતી નથી ? મધુરયૌવન શરીર રૂપ આ નાનીલતાનું તપસ્યા સિવાય બીજું કોઈ ફળ નથી, અતિરસવાળી રસવતીની વાનગીઓનો જે ભોગવટો કરવો, તે યુવાનીનું ફળ નથી. હે સુંદર ! શરીરના ભોગ-સુખથી મોક્ષનું અખંડ સુખ મેળવી શકાતું નથી. હીરા-મણિ રત્નની ખાણ મળી હોય, પરંતુ પૃથ્વીને ખોદ્યા વગર તે હીરાદિક ફળની પ્રાપ્તિ થતી નથી.
દેવ - તો એક પિંડ આપનાર પુત્ર ઉત્પન્ન કર, જેથી અખૂટ સુખ આપનાર સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ થાય. પુત્ર ન હોય તો પિંડ કોણ આપશે ? અને પિંડ ન આપનાર હોય, તેની પરલોકમાં સારી ગતિ થતી નથી.
પદ્મરથ - જો પુત્રનો જન્મ અપાય અને તે દ્વારા સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ થતી હોય, તો કૂતરી અને પક્ષિણી પ્રથમ સ્વર્ગ મેળવનાર થાય. પુત્રના પિંડ આપવાથી પિતાઓ સદ્ગતિ મેળવતા હોય. એ વાત કોઈ રીતે યુક્તિવાળી ગણાતી નથી. તે પિંડથી વળી કયો ગુણ થઇ શકે ? પિંડને અગ્નિમાં હોમ કરવામાં આવે, તો તેનો તો રાખોડો થાય છે, બ્રાહ્મણના પેટમાં પડે, તો તેનાથી તેને જ માત્ર તૃપ્તિ થાય છે. પોતાના પુત્રોએ આપેલ પિંડથી પિતાને કયો એવો સંબંધ થાય કે ખોટીગતિ થવાના બદલે સદ્ગતિ થઈ જાય ? આ તો આ લોકના ભોગમાં વૃદ્ધ થએલાએ અને તે મેળવવા માટે આ પિંડપ્રદાનની પ્રરૂપણા ઉભી કરેલી છે. બાકી તો સર્વે જીવો પોતે કરેલ, શુભાશુભ કર્મનું જ ફળ મેળવે છે.
આ પ્રકારે ઘણા પ્રકારની યુક્તિથી તેને ધર્મથી ખસેડવાના ઉપાયો કરવા છતાં જેમ પ્રચંડ પ્રલયકાળનાં વંટોળથી મેરુ ચલાયમાન ન થાય, તેમ તે દેવોથી આ પારથ ચલાયમાન ન થયા. તેને અડોલ ચિત્તવાળો ચિંતવીને તે બંને દેવો લાંબા સમયથી કાઉસ્સગ્ન વગેરે કષ્ટકારી અનુષ્ઠાન કરતા, સખત ઉનાળાની ગરમીથી અધિક નિષ્ફર આતાપના લેતા એવા જમદગ્નિ તાપસ પાસે પહોંચ્યા. દેવોએ માયાથી બે ચકલાપીના યુગલનું રૂપ વિકુવ્યું અને તે તાપસની દાઢીના કેશમાં પોતાને રહેવાનો માળો બનાવ્યો.
કોઈક સમયે માનુષી ભાષામાં પક્ષીએ પોતાની પ્રિયાને કહ્યું કે, “એવું કંઈક પ્રયોજન આવી પડેલું છે, જેથી હું, હિમવાન પર્વત પર જાઉ છું. ત્યારે પક્ષીપત્ની કહેવા લાગી કે, “તમે ત્યાં ગયા પછી કોઈ બીજા સાથે પ્રેમ કરો અને પછી આવો કે ન પણ પાછા આવો, અથવા
