________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૩૧ તરુણની જેમ પતિ બનવાની દુર્બુદ્ધિ ક્યાંથી આવી?' ત્યારપછી પિશાચ સરખી અણગમતી આકૃતિ દેખીને, તેના તરફ પીઠ ફેરવીને નિષ્ફરતાથી તેને કહ્યું કે, “તું અતિ અશુભરૂપવાળો છે, હવે શમશાન પહોંચવા જેટલી વયે આવી પહોંચેલો છે, આવી સ્થિતિમાં મૃગાક્ષીયુવતીની અભિલાષા કરે છે, તો તારા આ મસ્તકના સફેદ પળિયાંથી પણ લજ્જા પામતો નથી ? એટલે ક્રોધ પામેલા જમદગ્નિએ શાપ આપીને સર્વ કન્યાઓને કુબડી કરી નાખી. ત્યારથી માંડીને આજે પણ તે નગર “કન્યકુન્જ' તરીકે ઓળખાય છે. હવે જ્યારે તે ધીઠો થઇને ત્યાંથી નીકળ્યો, ત્યારે માર્ગની ધૂળ-રેણુમાં રમતી એક નાની રાજકન્યાને દેખી. ત્યારે તેને માતલિંગ-બીજોરાફળ દેખાડીને કહ્યું કે, “આની ઈચ્છા થાય છે ? એટલે તે રાજબાળકીએ હાથ લાંબા કર્યા. તે ફળ તેને આપીને પછી તેને કેડે સ્થાપના કરી. જ્યારે તે ત્યાંથી નગર બહાર નીકળતો હતો, ત્યારે પિતાએ શીખવેલ કે, તમારે તેને આ પ્રમાણે કહેવું કે, હવે તો અમે બાલિકાઓ તમારી સાળીઓ થઇ છીએ, તો આવી કુબડી સ્થિતિમાં મૂકીને જાવ, તે ન પાલવે. એટલે તે સર્વ રાજકન્યાઓને પાછી અસલ રૂપવાળી કરી દીધી.
પેલી રેણુમાં રમતી હતી, તેથી રેણુકા નામ પાડ્યું. તેને આશ્રમપદમાં લઇ ગયા. વૃદ્ધિ પામતી તે તારુણ્ય પામી. સમય થયો એટલે પિતાએ પરણાવીને હજાર ગાયો અને બીજું દાન આપ્યું. ઋતુકાળે સ્નાન કર્યા પછી ભર્તા રેણુકાભાર્યાને કહ્યું કે, “હે આર્યો ! હું એક શોભન ચરુની સાધના કરું છું કે, જેથી સર્વ બ્રાહ્મણોમાં પ્રધાનપુત્ર તને પ્રાપ્તિ થાય.” તેણે કહ્યું કે, તો એમ કરો કે, “મારી એક ભગિની હસ્તિનાપુરમાં અનંતવીર્ય રાજાની ભાર્યા છે, તેને પણ પવિત્ર ક્ષત્રિયપુત્રની ઉત્પત્તિ થાય એવો બીજો ચરુ પણ સાધજો. તેણે બંને ચરુની સાધના કરી. અને તેને અર્પણ કર્યા. ત્યારપછી રેણુકાએ વિચાર્યું કે, “હું રાજાની પુત્રી હોવા
છતાં જંગલમાં રખડનારી હરિણી જેવી બની છું. “તો મારો પુત્ર પણ તેવો ન થાય તેમ ધારીને રેણુકાએ ક્ષત્રિયનો ચરુ ખાધો. બીજી બેનને બીજો ચરુ મોકલ્યો. બંનેને પુત્રો જમ્યા. તાપસી રેણુકાને (પરશુ)રામ, બીજીને કાર્તવીર્ય નામનો. રામ જમદગ્નિના આંગણે મોટો થવા લાગ્યો. કોઇક દિવસે ત્યાં એક વિદ્યાધર આવ્યો. પડી જવાથી તેને શરીરે વાગ્યું હતું. રેણુકાએ (રામે) તેની ચિકિત્સા કરી સારો કર્યો. તુષ્ટ થએલા એવા વિદ્યાધરે તેને પરશુવિદ્યા આપી. શરવણમાં જઇ તે વિદ્યાની સાધના કરી સિદ્ધિ મેળવી. કોઈ દિવસ રેણુકા ભગિનીને ઘરે ગઈ. કામરાગ થવાથી અનંતવીર્ય રાજા સાથે સંબંધમાં જોડાઈ. “પવનથી કંપાયમાન થતા પિપળાના પત્ર સરખી ચંચલ સ્વભાવવાળી સ્ત્રીઓ હોય છે.” એમ જાણીને રાજા પણ તેની સાથે અનાચરણ કરવા લાગ્યો. શી વાત કરવી ?
"કમલ સમાન મનોહર નેત્રવાળી સુંદર અનેક દેવાંગનાઓ સ્વાધીન હોવા છતાં
