________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૦૫ અલતાનો ઘણો પાતળો રસ તેના પર ચોપડાવીને શ્રેણિક રાજાના પેટ ઉપર પાટો સજ્જડ મજબૂત બંધાવી આ પ્રમાણે ચલ્લણા પાસે આસન સ્થાપીને પઢને ઉઠાવીને છરીથી કાપીને કહે છે કે, “હે પ્રાણપ્રિયે મારા તરફ નજર કર, છરીથી પેટ કાપીને સિત્કાર કરતો કાપી કાપીને માંસ આપે છે, લાક્ષારસ ચોપડેલ હોવાથી તે પણ સારો સંતોષ પામીને સ્વાદપૂર્વક ખાય છે. રાજાને કેટલું દુઃખ થતું હશે એમ સંભાવના કરીને એકદમ મૂચ્છ પામી. સંરોહિણી ઔષધિથી આ પ્રહારની રુઝ હમણાં લાવીશ એ પ્રમાણે ધીરજ આપીનેચલ્લણાને સંતોષ પમાડીને રાજા ત્યાંથી નીકળી ગયો. હજુ ગર્ભમાંથી બહાર આવ્યો નથી, તો પણ જેનો આવો પ્રભાવ ચાલુ થયો છે, જરૂર આ પિતાનો વૈરી હોવો જોઇએ, માટે દૂરથી જ આનો ત્યાગ કરવો ઉચિત છે. | દેવીએ ઘણા દુઃખ સાથે પુત્રને જન્મ આપ્યો. દાસીએ રાજાને વધામણી આપી, તો તેને અંગ પર રહેલાં આભૂષણો આપ્યાં. લાંબાકાળના ગાઢ પ્રેમના મર્મને ઉચ્છેદ કરવામાં આ ગર્ભ અતિઉત્કટ છે, એમ માની ચલણાએ તે બાળકનો તરત ત્યાગ કરાવ્યો. હવે શ્રેણિક પુત્રના દર્શનની આશાએ પ્રસુતિ ઘરે આદરથી આવી પહોંચ્યો અને કહ્યું કે, “પુત્રનું મુખ મને બતાવો.” દેવીએ કહ્યું કે, “મેં તેનો ત્યાગ કર્યો છે, એટલે તે પંચત્વ પામ્યો હશે. ભયંકર ક્રિોધથી ભ્રકુટીયુક્ત ભાલ કરીને રાજા કહે છે-'અરેરે ! ગર્ભથી તત્કાલ જન્મેલો બાળક જે હજુ પાકો થયો નથી, એટલામાં તરત ત્યાગ કરવો ત યુક્તિયુક્ત નથી. તો હે પાપે ! લક્ષણ વગરની એક માત્ર ક્ષણાર્ધમાં તને આવું પાપ કરવાનું સુજ્યુ ? મારા વંશમાં હજુ કેટલા પુત્રો થયા છે, તે કહે. ભયંકર થએલા રાજાએ દાસીઓને ક્રોધથી કહ્યું કે, હે દાસીઓ ! પુત્ર બતાવો, તમે એને ક્યાં રાખ્યો છે ? નહિતર કાન, નાક નાશ કરીને તમારું જીવિત પણ નાશ કરીશ. એક વૃદ્ધદાસીએ બાળકની કરુણા અને રાજાના ભયથી કિરણોના સમૂહરૂપ ચંદ્રિકાથી પ્રકાશિત અશોકવનમાં રહેલા બાળકને વજારત્નના ટૂકડા “અશોકચંદ્ર' તેનું નામ સ્થાપન કર્યું. કારણ કે, અશોકવૃક્ષની છાયામાં સ્થાપન કરેલ અને રાજાએ ત્યાંથી તેને પ્રાપ્ત કરેલ. આ નામથી પ્રસિદ્ધિ પામ્યો હતો, પરંતુ લોકોમાં તો તેની આંગળી કૂકડાએ ખાધી અને ટૂંકી કરેલી હોવાથી કોણિક' તરીકે બોલાતો હતો.
હવે ઉજ્જૈણી નગરીથી પ્રદ્યોત આવીને કોઇક વખતે ઘણી સેના-સામગ્રીથી શ્રેણીકને ઘેરવા નીકળ્યો. ઘણો ભય પામેલા રાજાને અભયે કહ્યું કે તમે તેના મોટા સૈનિક-સમુદાયથી ભય ન પામશો. તેને હું ભગાડી મૂકીશ.” તે બીજા ખંડિયા રાજાઓ સહિત આવે છે, એમ જાણીને તે સમગ્ર રાજાઓ કયાં પડાવ કરવાના છે, તે અભય જાણતો હેવાથી તેઓ હજુ અહિં આવી પહોંચ્યા નથી, તે પહેલાં તે ભૂમિમાં નિધાનના કળશો દટાવે છે. હવે જેવા તે
