________________
૪૦૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ માસક્ષમણના પારણાનું પર્વ મારા આંગણે આવીને આપે પ્રગટ કૃપા કરવા પૂર્વક પધારવું. તપસ્વીએ આમંત્રણ સ્વીકાર્યું. પારણાનો દિવસ જ્યારે આવ્યો, તે સમયે રાજા રોગથી ઘેરાયો. એટલે દૂરથી જ દ્વારપાળે તેને કાઢી મૂક્યો. દુભાએલા મનવાળો પાછો સ્થાને ગયો અને ત્યાં બીજા માસખમણના ઉપવાસ શરુ કર્યા. રાજા નિરોગી થયો, તપાસ કરી તો ફરી ઉપવાસ શરુ કર્યા, ત્યાં જઇ પોતાના અપરાધની ક્ષમા માગી તે જ પ્રમાણે પ્રાર્થના કરી, સ્વીકારી અને પારણાના દિવસે તાપસ પારણા માટે રાજમંદિરમાં ગયા. રાજાને ત્યાં પુત્રજન્મ થયો હોવાથી લોકો પ્રમોદ-આનંદોત્સવમાં વ્યાકુલ બન્યા. જ્યારે તપસ્વી આગળ ઉભેલા છે, તો પણ કોઈ આવકાર આપતા નથી કે બોલાવતા નથી એટલે ભોંઠા પડેલા તપસ્વી નિસાસો નાખીને ત્યાંથી બહાર નીકળ્યા. તે જ પ્રમાણે ફરી તપ-અનુષ્ઠાન સેવન કરવા લાગ્યા. ફરી જઇને ખમાવીને રાજાએ વળી પારણાની પ્રાર્થના કરી. પારણાના દિવસે ત્રીજા માસક્ષમણના પારણે રાજાના આંગણામાં તપસ્વી ગયા. આજે કોઇક ખૂનીના કા૨ણે ક્ષુબ્ધ થએલા રાજા પારણાની ચિંતાથી વિમુક્ત બન્યો.
હવે તપસ્વી તીવ્રકોપાગ્નિના સંગયુક્ત-માનસથી ચિંતવવા લાગ્યો કે, હજુ સુધી પણ આ મને વિડંબના પમાડતો હોવાથી આગળ માફક વેર રાખે છે. આવી રીતે તેની વિડંબનાથી હું વૈરાગ્ય પામ્યો, તાપસવ્રત ગ્રહણ કર્યું, તો પણ દુષ્ટાત્મા મારી પૂંઠ છોડતો નથી. આ તપના ફળથી નક્કી હું તેના વધ માટે જન્મ ધારણ કરીશ. નિયાણું કરી તે અલ્પઋદ્ધિવાળો વ્યંતર દેવ થયો. તે રાજા પણ તાપસ થઇને મરી વ્યંતર થયો અને તે પ્રથમ જન્મીને શ્રેણિક રાજા થયો. સેનકનો જીવ વ્યંતરમાંથી ચ્યવીને તે સમયે ચેલ્લણાના ગર્ભમાં આવ્યો. ગર્ભના પ્રભાવથી ચેલ્લણાને આ પ્રમાણે ચિંતા ઉત્પન્ન થઈ. આ શ્રેણિક-શત્રુને મારા નેત્રોથી ન દેખું, અથવા દાંતાળી ક૨વતથી તેને કાપીને ખાઈ જાઉં.. તેથી ચેલ્લણા તે ગર્ભનો નાશ કરવાના, પાડવાના, પીડાના ઉપાયો કરવા છતાં તેને કંઇ અસર ન થઈ. સાતમા મહિને પણ તે ગર્ભ કુશળ રહ્યો મહિને મહિને તેને અશુભ દોહલા ઉત્પન્ન થવા લાગ્યા. તે આ પ્રમાણે-’શ્રેણિકના લોહી વહેતા આંતરડાનું હું ભક્ષણ કરું.' જ્યાં સુધી આ દોહલો પૂર્ણ થતો નથી, ત્યાં સુધી ચેલ્લણાનું શરીર ક્ષીણ થતું જાય છે. સર્વ અંગો સળીની ઉપમા લાયક નાના ગર્ભ સરખા બની ગયા. રાજાએ પૂછ્યું કે, ‘કેમ ઝુરાય છે ? તારા દેહમાં હે દેવી ! કંઇ દુઃખ છે ?' રાજાએ ઘણો આગ્રહ કર્યો ત્યારે રુદન કરતી કહે છે કે, ‘નિર્બાગિણી હું એવો વિચાર કરું છું કે, ‘તમારા લોહી વહેતા આંતરડાનું ભક્ષણ કરું.' રાજાએ કહ્યું કે, ‘હે દેવી ! તું દુઃખ ન લગાડ, આજે જ તે માટે પ્રયત્ન કરીશ.
રાજાએ એકાંતમાં આ વાત અભયને જણાવી. તેણે પણ મૃગલાનું માંસ મંગાવી
