________________
૩૩૩
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ વધ કરવાથી ઉત્પન્ન થએલું પાપ, સર્વ પૃથ્વીનું દાન કરે તો પણ શાન્ત થતું નથી. વનમાં રહેલા નિરપરાધી વાયુ, જળ અને તૃણનું ભક્ષણ કરનારા મૃગલાઓના માંસનું લોલુપી વનના જીવને મારનાર શ્વાન કરતાં લગાર પણ ઓછો નથી, તમને માત્ર તણખલા કે અણિયાલા ધાસના અગ્રભાગથી ભોંકવામાં આવે, તો તમારા અંગમાં તમે ખરેખર પીડા પામો છો અને દુભાવો છો, પછી અપરાધ વગરના પ્રાણીઓને તીક્ષ્ણ હથિયારોથી કેમ મારી નાખો છો ?
ક્રૂર કર્મીઓ પોતાના આત્માને ક્ષણિક સંતોષ પમાડવા માટે પ્રાણીઓના સમગ્ર જીવનનો અંત આણે છે. “તું મરી જા” માત્ર એટલા શબ્દ કહેવાથી પ્રાણી દુઃખી થાય છે, તો પછી ભયંકર હથિયાર વડે તેને મારી નાખવામાં આવે, તો તેને કેટલું દુઃખ થાય ? શાસ્ત્રોમાં સંભળાય છે કે, “જીવોનો ઘાત કરવા રૂપ રૌદ્રધ્યાન કરનારા એવા સુભૂમ અને બ્રહ્મત્ત બંને ચક્રવર્તીઓ સાતમી નરકે ગયા. નરક વગેરે ભયંકર દુર્ગતિનાં દુઃખનાં ભયંકર ફળ સાંભળીને ફરી પણ રાજાએ યજ્ઞોનું ફળ કહેવાનું જણાવ્યું.
સત્ય બોલવાથી પોતાના પ્રાણોનો અંત આવવાનો છે,” એમ પ્રત્યક્ષ દેખવા છતાં, સંકટ જાણ્યું છે, છતાં પણ ગુરુ તે રાજાને સ્પષ્ટ કહે છે કે, “યજ્ઞમાં પશુ હિંસાથી નરકફળ થવાનું છે.(૨૫) આ સાંભળીને અતિશય દ્વેષના આવેશથી પરાધીન થએલા ચિત્તવાળો તે દત્તરાજા કહેવા લાગ્યો કે-વેદમાં વિધાન કરેલી હિંસા મારા માટે પાપનું કારણ થતી નથી. જે માટે કહેવું છે કે- “બ્રહ્માએ પોતાની મેળેજ યજ્ઞો માટે આ પશુઓને બનાવેલા છે, તેથી તેની સર્વ આબાદી થાય છે, માટે યજ્ઞમાં વધ કરાય છે, તે અવધ છે.
ઔષધિઓ, પશુઓ, વૃક્ષો, તિર્યંચો તથા પક્ષીઓ યજ્ઞ માટે મૃત્યુ પામે, તો તેઓ ફરી ઉન્નતિ પ્રાપ્ત કરે છે. વળી મનુસ્મૃતિમાં કહેલું છે કે, “મધુપર્ક, યજ્ઞ તથા પિતૃદેવતશ્રાદ્ધકર્મમાં પશુઓ હણવાં, પરંતુ બીજા સ્થાને નહિં. આવા પ્રકારના પ્રયોજનવાળા કાર્યોમાં વેદતત્ત્વનો જાણકાર બ્રાહ્મણ પશુની હિંસા કરે, તો પોતાને અને પશુને ઉત્તમગતિ પ્રાપ્ત કરાવે.”
હવે અહિં કાલકાચાર્ય તેને કહે છે કે- હે દત્ત ! હિંસા આત્માના સંકલેશ પરિણામથી થાય છે. વેદવાક્યથી પાપનું રક્ષણ કરવું શક્ય નથી. કહેલું છે કે- “જે કૂરકર્મ કરનારાઓએ હિંસાનો ઉપદેશ કરનાર શાસ્ત્રોની રચના કરી છે, તે નાસ્તિકોથી પણ અધિક નાસ્તિક તેઓ ક્યાંઈક નરકમાં જ જશે. જે પ્રગટ નાસ્તિક ચાર્વાક બિચારો સારો છે, પરંતુ વેદનાં વચનને આગળ કરીને તાપસના વેષમાં છૂપાએલ જૈમિની રાક્ષસ સારો નથી. દેવોને ભેટ ધરાવવાના બાનાથી, અથવા યજ્ઞના બાનાથી નિર્દય બની જેઓ પ્રાણીઓનો ઘાત કરે છે,
