________________
૩૪૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ મરેલો ભાઇ જીવતો થશે, તો આ મારું ગાડું-રથ પણ સજ્જ થઇ જશે.”
આ સાંભળીને રોષાયમાન થએલ રોહિણીપુત્ર-બલદેવ આગળ ચાલ્યા. અને બબડતા ગયા કે, “અરે દુર્મુખ ! આવા અપમંગલ શબ્દો કેમ બોલે છે ? કોઇક પાકી શિલા ઉપર કમળ રોપતો હતો, તેવા દેવને આગળ જોયો, ત્યારે દેવને હાસ્ય કરીને ઠપકો આપ્યો. ત્યારે દેવે પણ બલરામને આગળ માફક કહ્યું. વળી દેવે બીજા કોઇ સ્થાનમાં લાંબા સમયથી મારી ગએલી ગાયનાં હાડકાં કરીને તેને ખાવા માટે લીલી ચારી આગળ મૂકે છે, તેમ જ તેની આગળ પીવા માટે પાણી મૂકે છે.(૩૦)
એક સ્થાને મોટી આગમાં સર્વથા બળીને અંગારરૂપ થએલ મહાવૃક્ષને ક્યારો કરી તેને જળથી સિંચે છે. એક સ્થાને હાથીના મૃતકને યુદ્ધ કરવા માટે સ્થાપન કર્યું. સેના સજ્જ થઇ એટલે હાથમાં અંકુશ લઇને મહાવત તેને ઊઠાડે છે. દરેકમાં બળરામે ઠપકો આપ્યો, ત્યારે દેવે તે જ ઉત્તર આપ્યો. હવે બળદેવ પણ મનમાં ચિંતવવા લાગ્યા, તેમ જ ચમત્કાર પણ પામ્યા અને કંઇક પ્રતિબોધ પામ્યા. આવા શૂન્ય અરણ્યમાં આ પ્રમાણે બોલનાર કોઈ મનુષ્ય ક્યાંથી હોય ? માટે આમાં કંઈ પણ કારણ હોવું જોઇએ.” આમ તેણે વિચાર્યું. ત્યારે પ્રથમ અતિચપલ કુંડલાદિક આભૂષણવાળું દેવનું રૂપ પ્રગટ કર્યું.
હાર, અર્ધહારથી શોભતા હૃદયવાળા દેવને બળરામે નમસ્કાર કર્યો, “તો મારા પર અતિસ્નેહવાળો આ હળધર-બળદેવનો સિદ્ધાર્થ સારથી હોવો જોઇએ. તેને ઓળખીને બે હાથ જોડી અંજલિ કરી તેને પૂછવા લાગ્યા. “હે વત્સ ! આશ્ચર્ય, તું સિદ્ધાર્થ હતો, તે દેવ થયો છે કે શું? દેવે પણ વ્રત-પાલનના પ્રભાવથી મારી કલ્પમાં-દેવલોકમાં ઉત્પત્તિ થઈ છે. આગળ બલરામ સાથે જે સંકેત કર્યો હતો, તે વાત યાદ કરાવી અને વિશેષમાં દેવે રામને કહ્યું કે, કૃષ્ણ વૃક્ષ-છાયામાં સુતા હતા, ત્યારે સુવર્ણ સરખી કાંતિવાળા એક હરણિયાના ભ્રમથી જરાકુમારે બાણ ફેંક્યું અને કૃષ્ણ પગના મર્મ પ્રદેશમાં વિધાઈ ગયા, તેથી તે મૃત્યુ પામ્યા. નેમિનાથ ભગવંતે કૃષ્ણનું મૃત્યુ જરાકુમારના હાથે થશે “એમ આગળ કહેલું હતું અને તેમ જ બન્યું અને આટલા કાળ સુધી મેં તેને વહન કર્યું. કૃષ્ણ પણ જરાકુમારને કૌસ્તુભ રત્ન આપીને તેને પાંડુ મથુરામાં મોકલ્યા કે, જેથી વંશનું બીજ આ જરાકુમાર પણ થાઓ.
"અરે મહાનુભાવ ! છ માસ તોલ પ્રમાણ મોટા મોતીનો ભ્રમ કરાવનાર, કોઇક જગો પર વિકસિત કમલિનીના પત્રના છેડાના ભાગમાં રહેલ જળબિન્દુને થોડી ક્ષણ દેખીને ત્યારપછી પવનનો ઝપાચો લાગવાથી કંપિત થવાની લીલાથી તેનો વિનાશ દેખતા કદાપિ કોઈ પંડિતજન અહિ તેનો શોક કરે ખરો ?"
