________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૩૫૯
અલ્પસેના-પરિવા૨વાળો હું તમારી આગળ કઇ ગણતરીમાં ગણાઉં ? ભલે તમે અત્યારે વિષમદશામાં આવી પડ્યા છો. છતાં તમારા સરખા બીજા કોઈ નથી. ‘ભલે સૂર્ય જળની અંદર પ્રતિબિંબિત થએલો હોય, તો પણ તે દેખી શકાતો નથી' કોઈ તેવા દિવસોકે, રાહુના પ્રભાવ-યોગે હણાએલી પ્રભાવાળો સૂર્ય થાય, પરંતુ ક્ષણવારમાં તે સૂર્ય અધિકતર દીપતો નથી ? તો હું તમારું અનિષ્ટ ઈચ્છતો નથી, તમો સદા આનંદ-મંગલ સુખ ભોગવનારા
થાવ.
શૃંગારની નીક સમાન એવી અંગાવતીની સાથે હે રાજન્ ! તમે લગ્ન કરો. ઘણા મોટા સત્કાર તેમજ મહાવિભૂતિથી વિવાહ-મહોત્સવ કર્યો, નગર-દરવાજા ખુલ્લા કરીને ત્યાં જ તેને રોકવાનો પ્રબંધ કરાવ્યો, એટલે ત્યાં રહ્યો. ઘોડા, હાથી, ૨થ વગેરે જે કંઇ પણ લૂંટી લીધું હતું, તે સમગ્ર પાછું અર્પણ કર્યું ને તે સિવાય બીજું પણ સત્કાર કરીને ઘણું આપ્યું.
બંનેનો સ્નેહ પરસ્પર અતિસય થયો. ત્યારે કોઇ વખત પ્રદ્યોતે એકાંતમાં અંગારવતીને પૂછ્યું કે, ‘અલ્પ સૈન્યવાળા તારા પિતાએ ઘણા સૈન્યવાળા એવા મને કેવી રીતે પરાભવ આપ્યો ? ત્યારે અંગારવતીએ તેનો પરમાર્થ કહ્યો કે, આગળ બાળકોને ભય પમાડ્યા હતા, વારત્રક મુનિએ નિર્ભયતા જણાવી હતી, તે નિમિત્તયોગે નિમિત્તિયાએ મારા પિતાને વિજય કહેલો હતો, મહાઋષિ-મુનિઓનાં વચન ફે૨ફાર થતાં નથી-અર્થાત્ સાચાં જ પડે છે. કદાચ મેરુની ચૂલા કંપાયમાન થાય, પશ્ચિમદિશામાં સૂર્યનો ઉદય થાય, બીજા પ્રયોજનથી કદાચ બોલાયું હોય, તો પણ મુનિનું વચન અન્યથા થતું નથી. લૌકિક ઋષિઓની વાણી તો જેવો જેવો પદાર્થ તેવો તેવો અર્થ કહે છે, જ્યારે લોકોત્તર સાધુઓની વાણી તો યથાર્થ જ હોય છે.
આ સાંભળીને પ્રદ્યોત રાજા પ્રાતઃકાળે વારત્રકમુનિ પાસે જઈને હાસ્ય કરતો આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યો,
(૧૦૦) ‘મોટાં નિમિત્ત કહેનાર એવા તમારા ચરણમાં પ્રણામ કરું છું પ્રાણનો નાશ કરવા માટે એકદમ તૈયા૨ થએલા એવા રાજાને મરણથી રોકનાર એવા વારત્રક મુનિને નમસ્કાર થાઓ.’ પોતે ઉપયોગ મૂક્યો અને બાળકોને બીવરાવતા હતા, ત્યારે અભય કહેલું હતુ-એ પોતાનો અનુપયોગ જાણ્યો, તો તે વા૨ત્રક મહર્ષિ તે વાતની આલોચના અને ગાઁ કરવા લાગ્યા. અરેરે ! આ મારો મોટો પ્રમાદ થઇ ગયો કે જે અપ્રકાશિત રાખવાના બદલે આ વાત મેં પ્રકાશિત કરી, આ કારણે હું પ્રદ્યોત રાજાનો પણ આ પ્રમાણે ઉપહાસ-પાત્ર બન્યો. (૧૦૩)
