________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૩૬૧ કહેવાં તેમની કુંડલી ગણી આપવી. જોઇને ફળાદેશ કહેવા, તે દ્વારા તેનું ભવિષ્ય ભાખવું, હોરાદિક નિમિત્તો કહેવા, અક્ષરોનો અનુયોગ, મંત્રબીજ કહેવાં, સ્નાનાદિક કૌતુક કથન કરવું, “આ વસ્તુ આમ જ બનશે. તેવો નિર્ણય કરવો, રક્ષા-પોર્ટલી આદિ ભૂતિ-કર્મ દોરા-ધાગાદિક કરી આપવા, મંત્ર, તંત્ર આપવા, ઇત્યાદિક વિષયો પોતે કરવા, બીજા પાસે કરાવવા, કરતાને સારા માનવા-અનુમોદવા, તેમ કરનાર સાધુ અનશનાદિક બાર પ્રકારનો તપ કરતો હોય, તે કરેલા તપ, પર કહેલ કાર્ય કરવાથી નિષ્ફળ થાય છે. માટે આ સમજી શરુથી જ આવા પ્રકારના સંયમ-વિરુદ્ધ અનુષ્ઠાન દૂરથી જ પરિહરવાં. કારણ કે, તેનાથી દુરંત સંસારનાં વૃદ્ધિ થાય છે. (૧૧૫)
જેમ જેમ આવાં અનુષ્ઠાન સાથે સંબંધ કરાય છે, તેમ તેમ તેની વખતોવખત અતિશય પ્રમાણમાં તેની પ્રવૃત્તિ વધતી જ જાય છે. અનાદિકાળથી પ્રમાદનો અભ્યાસ હોવાથી તે વધારે વધારે પ્રમાણમાં વધતો જાય છે. અલ્પમાંથી મોટો થાય છે, પછી તેવા પ્રમાદને દૂર કરવો ઘણો જ અશક્ય છે. પછી ગુરુ-વડીલ અટકાવવા સમજાવે, તો પણ તેની લત છૂટતી નથી, પછી તેના વગર સંતોષ પામી શકાતો નથી. જેઓ એમ માને છે કે, અલ્પ-સંગ , કરવાથી દોષ લાગતો નથી, તેણે સમજવાનું કે ચક્રવર્તિને છ ખંડનું રાજ્ય છોડવું સહેલું છે, પણ એક શિથિલતા પ્રમાદ વળગ્યો હોય, તે છોડવો આકરો થઇ પડે છે; માટે પ્રથમથી જ આવા અસંયમ દોષોને સ્થાન ન આપવું.(૧૧૦).
અતિઅલ્પ સંગ પણ મોટો-ઘણો શાથી થાય છે, તે કહે છે જેઓ પિડવિશુદ્ધ, પડિલેહણ વગેરે ઉત્તરગુણોનો ત્યાગ કરે છે, તે ટુંકા કાળમાં મૂલગુણરૂપ મહાવ્રતોનો ત્યાગ કરનાર થાય છે, મૂલગુણ પાંચ મહાવ્રત આદિક ચારિત્ર-સ્વરૂપ, પાંચ મહાવ્રતો, શ્રમણધર્મ, સંયમ, વેયાવચ્ચ, બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિઓ, જ્ઞાનાદિક ત્રણ, તપ, ક્રોધદિકનો નિગ્રહ કરવો. અને ઉત્તરગુણો તે આ પ્રમાણે પિંડવિશુદ્ધ સમિતિ, ભાવના, પ્રતિમા, ઇન્દ્રિયોનો નિરોધ, પડિલેહણા, ગુપ્તિઓ, અભિગ્રહ, આચરણ-કરણ, મૂળ-ઉત્તરગુણ કહેવાય.(૧૧૭)
જેમ જેમ પ્રમાદ કરતો જાય છે, તેમ તેમ પ્રમાદની અધિકતાથી અંદર રહેલા ક્રોધાદિક કષાયો વડે બળ્યા જળ્યા કરે છે. પ્રમાદ હોવાથી કોઈ પ્રતિકૂળ કહે-કરે વર્તે, એટલે કષાયાધીન બને. પછી કષાયોનાં દુરંત ફળ ભોગવવાં પડે.(૧૧૭) જેઓ દઢ નિશ્ચયપૂર્વક વ્રતો ગ્રહણ કરો છો, શરીરનો નાશ થાય, તો પણ સ્વીકારેલ વ્રતનો કે ધીરજનો ત્યાગ કરતા નથી, તેઓ ચંદ્રાવતંસક રાજાની જેમ પોતાના કાર્યની સિદ્ધિ નક્કી કરે જ છે. તે રાજાનું દૃષ્ટાંત આગળ “સીસાવેઢેણ” ગાથામાં કહેલું છે.(૧૧૮)
જેઓ શીત, ઉષ્ણ, સુધા, તૃષા પરિષહ, ઉંચી-નીચી શય્યાભૂમિ, વિવિધ પ્રકારના
