________________
૩૮૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ નગરીમાં પ્રયાણ કરવાનું છે, તો તારે છેલ્લે જેનું સ્મરણ કરવું હોય, તે કરી લે.”
આ સમયે તે સહસ્ત્રમલ્લ મહાત્મા ચિંતવવા લાગ્યા કે, “તેઓથી હું કદર્થના પામી રહેલો છું, તેમાં કોઇનો અપરાધ નથી. કારણ કે, “આ જગત પોતાનાં કરેલાં કર્મ પોતે જ ભોગવનાર થાય છે. સંસારમાં સર્વ આત્મા પોતાનાં પૂર્વે કરેલાં કર્મનાં ફળવિપાકો મેળવે છે, અપરાધ કે ઉપકારમાં બીજો તો માત્ર નિમિત્ત કારણ થાય છે.” અથવા પરભવમાં મેં કોઈ આનો અપરાધ કર્યો નથી. આ ભવમાં જ મેં તેના કેશો ખેંચ્યા હતા. હે જીવ ! આટલા માત્ર પરિષહથી મારા આત્માના કર્મના મર્મનો તું પાર પામી જા, જેથી કરીને નરકમાં દાહ અને બીજાં દુસહ દુઃખોથી તું જલ્દી છૂટી જાય.
આ લોકની શરીર પીડાથી મને જેટલું દુઃખ થતું નથી, તે કરતાં મારા મનમાં કાલસેનની કરુણા આવે છે કે, આ બિચારો આત્મા મારા મૃત્યુ-વિષયક પાપ ઉપાર્જન કરીને નક્કી દુર્ગતિમાં જશે. આ પ્રમાણે ભાવનાના પ્રભાવથી પ્રભાવિત થએલા સજ્જડ પુણ્ય-પવિત્ર પરિણામવાળા સહસ્ત્રમલ્લ અતિતીર્ણ તરવારના પ્રહારથી મૃત્યુ પામ્યા. સાંસારિક સુખની સીમારૂપ સર્વાર્થસિદ્ધ નાના વિમાનમાં ઉત્પન્ન થયા અને ત્યાંથી ચ્યવીને સર્વ કર્મ-મલને સાફ કરી તે મોક્ષે જશે. વધ, બંધન વિગેરે પરિષહ-ઉપસર્ગોને સમભાવપૂર્વક સહન કરનાર સહસ્ત્રમલ્લે જેમ મુક્તિ સરખું સર્વાર્થ-સિદ્ધનું સુખ મેળવ્યું, તેમ બીજા મુનિઓએ પણ જરૂર આવી ક્ષમા રાખતાં શીખવું જોઇએ. (૪૯) સહસ્ત્રમલ્લની કથા પૂર્ણ. હજુ ક્ષમાને આશ્રીને કહે છે
दुज्जण-मुह-कोदंडा, वयण-सरापुव्वकम्म-निम्मया। સાદૂન તે ન ન, યંતી-પત્રયં વદંતા TI૧રૂ૮TI पत्थरेणाहओ कीवो, पत्थरं डक्कुमिच्छइ। मिगारिओ सरं पप्प, सरुप्पत्तिं विमग्गइ ||१३९।। तह पुलिं किं न कयं, न बाहए जेण मे समत्थो वि!। इण्डिं किं कस्स व कुप्पिमु त्तिधीरा अणुप्पिच्छा ।।१४०।। अणुराएण जइस्स वि, सियायपत्तं पिया धरावेइ।
तहवि य खंदकुमारो, न बंधुपामेहिं पडिबद्धो ||१४१।। ક્ષમા-સહન શીલતારૂપ ઢાલ અથવા બખ્તર ધારણ કરનાર મુનિઓને દુર્જનના મુખરૂપ ધનુષ્યમાંથી ફેંકાતા એટલે પૂર્વે કરેલાં કર્મથી નિર્માણ થએલાં એવા કઠોર વચન
