________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૩૮૯ દેવની અનુકૂળતાથી વ્યાપાર-વિસ્તારની સમાનતા યોગે તેતલિમંત્રીની પ્રાણપ્રિયાને પણ તે સમયે ગર્ભ ઉત્પન્ન થયો. તે બંનેને સમાન સમયે જ પ્રસુતિ થઇ અને પોર્ટિલાએ પુત્રીને જન્મ આપ્યો. પ્રધાને બંનેના ગર્ભનો સંચાર કરાવ્યો અને પુત્રને પોતાને ત્યાં લાવ્યો. ચિંતામણિની જેમ હંમેશા પોટિલા પણ તેનું પાલન પામ્યો. પુણ્ય પ્રભાવ, પુરુષાર્થ, મહિમા-પ્રમાણ, બુદ્ધિ-પ્રભાવ વૃદ્ધિ પામતા હોય, તેવાને શું અસાધ્ય હોય ? કોઇક સમયે ઉગ્ર દુર્ભાગ્યથી દુષિત થએલી પોટિલા એવી તેને મનથી અણગમતી થવાથી ડગલે-પગલે પતિથી પરાભવ પામતી હતી. એક વખત થાય છે, છતી આંખ હોય તેને ઉખેડી નાખવામાં આવે, તો તેને જે દુઃખ થાય છે, પરંતુ જન્મથી અંધ હોય, તેમને તેટલું દુઃખ થતું નથી. પતિના વિયોગનું દુઃખ પામેલી સાધ્વીજીઓને પૂછવા લાગી કે, જલ્દી તેવો ઔષધિઓ, મંત્રો-તંત્રોનો ઉપાય બતાવો, જેથી હું પતિને ઇષ્ટ બનું. ત્યારે તેઓએ કહ્યું કે, “હે ભદ્રે ! અમોને તેવું કહેવું કલ્પતુ નથી. અમે એટલું કહી શકીએ કે, ધર્મ કરવાથી જીવ નક્કી સુખી થાય છે. ત્યારપછી સ્થિરમતિવાળી સાધ્વીએ તેને વિસ્તારથી જિનધર્મ સમજાવ્યો. ખટાશનો પાશ આપેલ વસ્ત્રમાં જેમ રંગ સારી રીતે લાગી જાય, તેમ સાધ્વીના સંગથી પરિણત થએલ ધર્મ સાંગોપાંગ તેને પરિણમ્યો.
દુઃખ-સંતપ્ત થએલા જીવો જગતમાં ધર્મમાં ઉદ્યમ કરે છે. જેમ તીવ્ર વ્યાધિથી પરેશાન પામેલા દિવ્ય ઔષધની ઇચ્છા રાખે, તેમ પોર્ટિલા પણ સંવેગ અને વિવેકના આવેગથી ધર્મમાં ઉગ્ર ચિત્તવાળી થએલી નિરવઘ પ્રવ્રજ્યા લેવા તૈયાર થઈ અને એકાંતમાં મંત્રીને વિનંતી કરી કે, “હે નાથ ! આ ખારા સમુદ્ર સરખા સંસારમાં ભયંકર દુઃખરૂપ લહરીઓમાં તણાતી એવી મને અહીં કુશલનો કણિયો પણ પ્રાપ્ત થતો નથી. તો હે સ્વામી ! હવે હું ભવના ભયથી કંપી ઉઠી છું. મારું મન પણ હવે સંસાર તરફથી ઉતરી ગયું છે. તો જો આપ રજા આપો, તો પ્રવજ્યા સ્વીકારું.” આ વાત સાંભળીને તેણે કહ્યું કે, “હે સુંદરાંગી ! તું પ્રવ્રજ્યાનો ઉદ્યમ કરીને દેવપણું પામે, તો તારે મને ધર્મમાં સ્થાપન કરી સ્થિર કરવો. આ પ્રમાણે પ્રવ્રજ્યા પામીને સારી રીતે તેનું પાલન કરીને અલ્પકાળમાં અનશનવિધિ-પૂર્વક મૃત્યુ પામીને તે દેવલોકમાં ગઈ
કોઇક સમયે કનકકેતુ રાજા પણ મૃત્યુ પામ્યો. લોકો અતિ આકુળ-વ્યાકુલ થઈ ગયા, શત્રુરાજાઓ પણ ઉગ્ર બનવા લાગ્યા,(૨૫) ત્યારે પદ્માવતી રાણીએ સામંતો મંત્રી અને નગરજનોને બોલાવીને કહ્યું કે, “અરે ! તમે આટલા આકુલ કેમ બની ગયા ? કલ્પવૃક્ષ સરખો મારા અંગથી ઉત્પન્ન થએલો કનકધ્વજ નામનો પુત્ર રાજાના ભયથી તેતલિમંત્રીના ઘરમાં વૃદ્ધિ પમાડેલો છે, તેને તમે અત્યાર સુધી જાણેલો નથી, પરંતુ તે શોભાયમાન
