________________
૩૯૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ કહેવાઇ ગયું છે. હવે ભાર્યાદ્વાર કહે છે.-ઇન્દ્રિય-વિકારના દોષથી વિનંબિત થએલી ભાર્યા પણ પતિને મારી નાખવાનું પાપ કરે છે. જેમ પ્રદેશી રાજાને સૂર્યકાંતા રાણીએ મારી નાખ્યા. તે કથા ૧૦૩મી ગાથામાં કહેલી છે. હવે પુત્રદ્વાર ઉદ્દેશીને કહે છે-પુત્રનો સ્નેહ પણ વ્યર્થ કેમ કહેલો છે? શાશ્વત-મોક્ષ સુખ મેળવવા માટે તીવ્ર અભિલાષાવાળા, ક્ષાયિક સમ્યક્ત હોવાથી નજીકમાં મોક્ષગામી થનાર શ્રેણિક રાજાને પોતાના અંગથી જ ઉત્પન્ન થએલો રસ અને અતિવહાલા એવા કોણિકપુત્રે પોતાના પિતાને મૃત્યુ પમાડ્યા.(૧૪૭૮-૯) શ્રેણિક કોણિકની કથા આ પ્રમાણે જાણવી. co. શ્રેણિક કોણિકની કથા
શ્રી વીરભગવંતની અગ્રભૂમિભૂત એવા રાજગૃહનગરમાં પ્રસેનજિત રાજાને ધારિણી નામની રાણી હતી. તેના ગર્ભથી ઉત્પન્ન થએલ, ઉજ્જવલ વિસ્તૃત યશવાળો મનોહર ગુણવાળો શ્રેણિક નામનો પુત્ર હતો, બીજા પણ તેને અનેક પુત્રો હતા. ત્યારે રાજા વિચારવા લાગ્યો કે, “આટલા પુત્રોમાંથી મારો ક્યો પુત્ર રાજધુરા વહન કરનાર થશે ?” એક સમયે સર્વે પુત્રોને પરીક્ષા માટે એક પંક્તિમાં બેસાડ્યા અને રાજાએ ઘી સહિત પૂર્ણ ખીરનું ભોજન પીરસ્યું. ત્યાર પછી અતિભૂખવાળા શિકારી કૂતરાઓને રાજાએ ત્યાં છોડી મૂક્યા અને ગુપ્ત રહીને તેઓની ચેષ્ટા જુવે છે. કોઇક પુત્ર તે કૂતરાઓને દેખીને જ પલાયન થવા લાગ્યા, વળી બીજા કેટલાક કૂતરા થાળ બોટવા લાગ્યા, એટલે નાસી ગયા. બીજા કેટલાક ભૂખ્યા કૂતરાઓ સાથે ભંડણ કરતા હતા, જેથી કૂતરાઓએ એઠાં કરેલાં અને ન કરેલાંમાં કશો તફાવત ન રહ્યો.
આ સર્વેમાં એકલો શ્રેણિકકુમાર બીજા કુમારોના પીરસેલા થાળ કૂતરા તરફ ધકેલે છે, એટલે તે ખાવામાં લાગેલા કૂતરા શ્રેણિક પાસે આવતા નથી એટલે તેણે ઇચ્છા-પ્રમાણે પૂર્ણ ભોજન કર્યું. રાજાએ વિચાર્યું કે, રાજ્યને લાયક આ જ પુત્ર યોગ્ય છે કે, જે શત્રુને પણ રાજ્ય આપીને મિત્ર બનાવશે. એક અનાથાલયમાં અમુક ગણતરીના લાડુ તથા પાણી ભરેલા નવા ઘડા ગોઠવીને તેમાં કુમારોને પ્રવેશ કરાવીને કોઇક વખત રાજાએ તેઓને કહ્યું કે, “અહિ તમારે લાડુનું ભોજન કરવું અને જળપાન કરવું, પરંતુ લાડુની સંખ્યા એક પણ ઓછી થવી ન જોઇએ, તેમ જ ઘડા ઉપર કરેલી મુખમુદ્રા તૂટવી ન જોઇએ.” હવે કુમારો વિચારમાં પડ્યા કે, ભૂખ્યા-તરસ્યા ન રહેવું અને લાડુસંખ્યા અને ઘડાની મુદ્રા તૂટવી ન જોઇએ-આ કેમ બને ? શ્રેણિક પુત્રે લાડુમાંથી ભુક્કો ખંખેરી કાઢી લીધો અને નવા ઘડામાંથી પાણી ઝરતું હતું, તે વસ્ત્ર વીંટાળીને નીચોવી કુમારોને જળપાન કરાવ્યું. એક વખત રાજશાળામાં આગ લાગી, ત્યારે રાજાએ કુમારોને બૂમ પાડીને જણાવ્યું કે, “જેને જે
