________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૩૭૫ શંકા કરતો ત્યાંથી નીકળીને તે પોતાના ગામે ગયો. માતા-પિતાને પૂછવા લાગ્યો કે, “હું તમારા પેટથી ઉત્પન્ન થએલો પુત્ર છું કે બીજો ? તેઓ સાચી હકીકત કહેતા નથી. ઘણા આગ્રહ અને દબાણથી પૂછ્યું, ત્યારે ખરેખરી હકીકત કહી.
ત્યારપછી વેશ્યાને ત્યાંથી માતાને છોડાવી, સ્થાને સ્થાપના કરી. પ્રણામા નામની પ્રવ્રજ્યા સ્વીકારી. ફરતો ફરતો તે કૂર્મ ગામે આવી તાપના લે છે. તેના મસ્તકની જટામાંથી સૂર્યકિરણોનો તાપ લાગવાથી જુઓ ભૂમિ પર પડે છે. તાપસ નીચે પડેલી જૂઓને જીવદયાના પરિણામથી વળી તેને ગ્રહણ કરી ફરી પોતાના મસ્તક પર સ્થાપન કરે છે. તે દેખીને ગોશાળો ભગવંતની પાસે જઈને કહે છે કે, “આ મુનિ છે કે યૂકાશય્યાતર છે ? વળી ગોશાળો પ્રભુની સાથે ચાલતાં ચાલતાં “તું મુનિ છે કે યૂકાશય્યાતર છે ? એમ એક, બે, ત્રણ વખત કહ્યું, એટલે કોપાયમાન થએલા તે વૈશ્યાયને તેનો વધ કરવા માટે તેજલેશ્યા છોડી તેની અનુકંપાથી પ્રભુએ શીતલેશ્યા છોડી, એટલે તેણે તેજોવેશ્યા ઓલવી નાખી, તેને જાણીને ગોશાળાએ ભગવંતને પૂછયું કે, “હે ભગવંત ! સંક્ષિપ્ત અને વિપુલ તેજોવેશ્યાવાળો પુરુષ કેવી રીતે થાય ? ભગવંતે કહ્યું કે, “હે ગોશાલક ! છઠને પારણે છઠ લગાતાર-ઉપરાઉપરી કર્યા કરે, વળી આતાપના લે, મુઠીમાં નખ સુધી સમાય તેટલા જ માત્ર અડદના બાકળા અને અચિત્ત એક ચાંગર્ભ જળ ગ્રહણ કરવાથી વિપુલ તેજોવેશ્યા પ્રગટ થાય છે.
આ અનુષ્ઠાનવિધિ ગોશાળાએ જાણી લીધો. હવે તે વિપુલ તેજોવેશ્યાની સાધના કરવા માટે, હવે ફરી પ્રભુ પાસે ન આવવા માટે ભગવાન પાસેથી છૂટો પડી ગયો. છ માસના તપકર્મ કરીને તેજોલેશ્યા સિદ્ધ કરી. પરીક્ષા કરવા માટે કૂવાના કિનારા પર રહેલી દાસી પર પ્રયોગ અજમાવ્યો એટલે તે બિચારી બળી ગઈ. પોતાને સિદ્ધ થઇ છે, તેવો પાકો નિશ્ચય થયો, એટલે પૃથ્વી-મંડળમાં ઇચ્છા પ્રમાણે સ્વચ્છેદ ફરવા લાગ્યો. હવે કોઈક સમયે પાર્શ્વનાથ ભગવંતની પરંપરામાં થએલા શિથિલ આચાર પાળતા અષ્ટાંગનિમિત્તના તત્ત્વના જાણકાર ઉશ્રુંખલપણે ભ્રમણ કરતા દિશાચરો ગોશાળા સાથે ભટકાયા. તેઓએ ગોશાળાને અષ્ટાંગ નિમિત્ત લેશમાત્ર શીખવ્યું. તે વિદ્યાથી ગોશાળો લોકોને ભૂત, ભવિષ્ય જણાવતો લોકોમાં પ્રસિદ્ધિ પામ્યો. વળી સ્વભાવથી જ તેની દુષ્ટ શીલતાનો પાર કોણ પામે ? વળી તે પાપાસક્તને વિદ્યાતિશય પ્રાપ્ત થયો, એટલે શું બાકી રહે ? કાલસર્પ સ્વાભાવિક ક્રોધીલો તેજસ્વી હોય છે, તેમાં વૃદ્ધિ પામતા ઝેરવાળાને ઔષધપાન કરાવીએ, તો તેના પ્રકર્ષમાં વાત જ શી કરવી ?વ્યવહારમાં “એક તો વઢકણી હતી, તેમાં દીકરો જણયો, પછી તેમાં વઢવાડ વૃદ્ધિ જ પામે.” તેમ ગોશાળો અટકચાળો હતો જ, વળી તેજોલેશ્યા અને અષ્ટાંગ નિમિત્ત કંઈક મેળવ્યું, પછી તેના અભિમાનની શી વાત કરવી ?
