________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પુષ્પોની માળા લટકતી હોય, તો પણ જેને અપ્રીતિ કે પ્રીતિ હોતી નથી, તે સમતાનો સ્વામી છે. આ સામ્ય કોઇ ગૂઢ કે કોઇ આચાર્યની મુષ્ટિરૂપ ઉપદેશ કે બીજું કંઈપણ નથી. બાળક હોય, કે પંડિત હોય, બંને માટે એક જ ભવ-રોગ મટાડનાર સામ્ય-ઔષધ છે. શાંત એવા પણ યોગીઓનું આ અત્યંત ક્રૂરકર્મ છે કે, તેઓ સામ્ય-શસ્ત્રવડે રાગ વગેરેનાં કુલને હણે છે. સમભાવના પરમ પ્રભાવની તમે પ્રતીતિ કરો કે, જે ક્ષણવારમાં પાપીઓને પણ પરમસ્થાન પ્રાપ્ત કરાવે છે. જે સમભાવની હાજરીમાં રત્નત્રયી સફલતાને પામે છે, અને તેની ગેરહાજરીમાં નિષ્ફળ નીવડે છે. તેવા મહાબળવાળા તે સમભાવને નમસ્કાર થાઓ.
સર્વ શાસ્ત્રોનું અને તેના અર્થોનું અવગાહન કરીને મોટા શબ્દોથી બૂમ પાડીને તમને જણાવું છું કે, “લોક કે પરલોકમાં પોતાનું કે બીજાનું સામ્ય સિવાય બીજું કોઈ સુખ કરનાર નથી. ઉપસર્ગોના પ્રસંગોમાં કે મૃત્યુ-સમયે, તે કાલોચિત સામ્ય સિવાય બીજો કોઇ ઉપાય નથી. રાગ-દ્વેષ આદિ નાશ કરવામાં નિપુણ એવી સામ્ય-સામ્રાજ્ય-લક્ષ્મીનું સેવન કરીને અનેક પ્રાણીઓ શાશ્વત શુભગતિ અને પદવીને પામ્યા છે, તેથી કરી આ મનુષ્યપણું સફળ બનાવવાની ઇચ્છાવાળાએ નિઃસીમ સુખ-સમુદાયથી ભરપૂર એવા આ સામ્યમાં પ્રમાદ ન કરવો.” (16) સામ્ય-સુખ પ્રતિપાદન કરનારા શ્લોકો પૂર્ણ થયા. આ પ્રમાણે રાગ-દ્વેષને આશ્રીને કંઈક કહી ગયા. હવે તેની પ્રકૃતિને આશ્રીને કહે છે
माणी गुरु-पडिणीओ, अणत्थ-भरिओ अमग्गचारी य ।
મોë જિનેસ-ના, સો નવ II૧૩૦|| ૮૫. ગોશાળાની કથા
અભિમાની, આચાર્ય-ગુરુનો દ્રોહ કરનાર, ખરાબ વર્તન કરનાર હોવાથી અનેક નુકશાન કરનાર કાર્યથી ભરેલો, ઉસૂત્રની પ્રરૂપણા કરનાર, માર્ગ ભૂલેલો, બિચારો ફોગટનો મસ્તક મુંડાવી તપસ્યા કરી ચારિત્રપાળી તેના ક્લેશ સહન કરી આત્માને ખેદ પમાડે છે, કારણ કે, તેમાં સાધ્યનું ફળ પામી શકાતું નથી, જેમકે ગોશાળો. ગોશાળાની હકીકત મહાવીર-ચરિત્રથી આ પ્રમાણે જાણવી. આ મંખલિપુત્ર ગોશાળો ભગવાન મહાવીરના બીજા ચોમાસા પછીથી આરંભીને પોતાની મેળે જ મસ્તક મુંડાવીને આઠમા ચાતુર્માસ સુધી મહાવીર ભગવંતની પાછળ પાછળ લાગેલો. નવમા ચાતુર્માસના છેડે કુર્મગામે પહોંચ્યો. તે ગામની બહાર વૈશ્યાયન નામનો બાલઅજ્ઞાન તપસ્વી સૂર્યની આતાપના લેતો હતો. તેની ઉત્પત્તિ આ પ્રમાણે છે
