________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૩૪૩ મરણ પછી નિર્લજ્જ હું જીવતો કેમ રહી શકું? બળદેવ ક્ષણવાર હાથ મરડે છે. કેસ તોડી નાખે છે, વૃક્ષના મૂળમાં માથું અફાળે છે, છાતી ફૂટે છે, પગની પાની ઠોકી ભૂમિકલ ફોડે
એક ક્ષણ બગાસુ ખાય, તો બીજા ક્ષણે શ્વાસ રોકે છે, પોતાને ભાગ્યને ઉપાલંભ આપે છે, વળી કૃષ્ણના કલેવરને આલિંગન કરે છે. ક્ષણમાં ગીત-ગાન કરે છે, ક્ષણવારમાં રુદન કરે છે, ક્ષણ એક હસે છે, વળી થોડીવારમાં નૃત્ય કરે છે. વળી ક્ષણમાં બીજા સ્થાને જાય છે. વળી કોઇ વખત મોહાધીન બની ન બોલવા લાયક સંબંધ વગરના પ્રલાપ-બડબડાટ કરે છે, વળી કોઇક વખત કૃષ્ણના અનેક ગુણોનું સ્મરણ કરી રુદન કરવા લાગે છે. વળી અન્યોક્તિથી બોલે છે કે, બાલકે જે ઇશ્વરનું ધનુષ્ય ભાંગ્યુ, પરશુરામને જે જિત્યો, ગુરુ (વડીલ)ની વાણીથી જે પૃથ્વીને તજી, જે સમુદ્રને બાંધ્યો, દશાનન(રાવણ)ના ક્ષય કરનાર રામનું એકેક કાર્ય શું વર્ણન કરાય ? દૈવ(ભાગ્ય) નું વર્ણન કર કે જેણે તેને પણ કથાશેષ કર્યો-મૃત્યુ પમાડ્યો."
ફરી સ્નેહની પરાકાષ્ઠા થવાથી બોલવા લાગ્યા-હજુ તો આ કૃષ્ણ જીવતા જ છે.” એમ માનીને મોહ વશ થઈ મૃતકને ખભા ઉપર ઉચકીને વનમાં છ માસ સુધી ભ્રમણ કર્યું. અરે રે ! મહામોહનું કોઇ અપૂર્વ વિલાસ-નૃત્ય છે કે, જેમાં જાણકારો પણ ભૂલી જાય છે. મોટાઓ પણ કોઇ વખત સજ્જડ મને (મોહને) જાણી શકતા નથી અને હું તેમને નચાવું છું. બળદેવનો સિદ્ધાર્થ નામનો સારથી દીક્ષા લઇને વિમાનવાસી દેવ થયો હતો, તેણે કૃષ્ણના સ્નેહનું નાટક કરતા અને તેના મૃતકને લઈ ભટકતા એવા બલરામને દેખ્યા. આ ઉત્તમ પુરુષનું શરીર છે, લાંબા સમયે તેમાં કૃમિઓ ઉત્પન્ન થાય અને તેનાથી જર્જરિત થાય એવું આ કૃષ્ણનું મૃતક હંમેશા ખભા ઉપર વહન કરે છે. તેને તેના ઉપર અત્યન્ત સ્નેહ, મહા ઉન્માદ થએલો છે, તેથી તે ભાનવગરના ગાંડા સરખા ચિત્તવાલા થયા છે. પૂર્વ ભવમાં તેમની પાસે દીક્ષાની રજા મેળવતાં પ્રતિબોધ કરવા આવવાનો સંકેત કરેલો હતો, તો અત્યારે કોઇ પણ પ્રકારે મારે તેમને પ્રતિબોધ કરવો જ જોઇએ.'
આ પ્રમાણે પ્રતિબોધ કરવાના ઉપાય કરે છે. એક જગા પર ખેડૂતનું રૂપ વિકુર્તીને તથા ઘરડા બળદ જોડીને અતિવિષમ એવા પર્વત ઉપર તે હળથી ખેતી કરતો હોય તેમ બતાવ્યું. વળી ખરાબ ખાડા-ટેકરાવાળી ભૂમિમાં રથ બરાબર સીધો ચલાવ્યો અને સરખી ભૂમિમાં મોટી શિલા સાથે અફળાઇને તેના સો ટૂકડા થઈ ગયા અને તેને સાંધે છે. એટલે તેને બલરામે કહ્યું કે, “આટલી શિલામાત્રમાં આના ચૂરેચૂરા થઈ ગયા, હવે તેવા રથને તું સજ્જ કરવા બેઠો, તો તું ખરેખર બીજાને હાસ્યપાત્ર બને છે. ત્યારે દેવે કહ્યું કે- “આ તારો
