________________
૩૪૬
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ વળી કોઇક સ્ત્રી ભિક્ષા આપતી હોવા છતાં મુખકમલ જોવાની ઈચ્છાવાળી પાત્રને બદલે અપાત્રમાં કે વેરાઇ જાય છે, તે પણ જાણતી નથી.
આવું પોતાનું રૂપ જોવા માટે સ્ત્રીઓનો અયોગ્ય વર્તાવ દેખીને બળદેવમુનિએ ‘પુર, નગર, ગામ વગેરેની અંદર ભિક્ષા માટે ન પ્રવેશ કરવો’-તેવો નિયમ કર્યાં. આ બલદેવમહામુનિ અમૃતની જ મૂર્તિ હોય, તેમ એક મૃગલાના માત્ર પરિવારવાળા વનના મધ્યભાગમાં રહેલા, તપ તપતા હતા અને કાઉસ્સગ્ગ પણ ત્યારે જ પારતા હતા કે, માર્ગે કોઇ મુસાફર કે સાર્થ આવે તો. નાસિકાના અગ્રભાગ પર નેત્રદ્રષ્ટિ સ્થાપન કરીને પ્રચંડ ભુજાદંડ પ્રગટ લંબાવીને ઘણેભાગે કાઉસ્સગ્ગમાં રહી ધ્યાન કરતા હતા.
સમગ્ર લોકોને તેમના પર વિશ્વાસ બેસી ગયો. કોઇક જાતિસ્મરણવાળો એક મૃગલો તેમની પર્યુપાસના કરતો હતો. ફરી તે મૃગ તેમના પગમાં પડતો હતો. અર્થાત્ મુનિને નમસ્કાર કરતો હતો, તેમની ચારે બાજુ કે પાછળ પાછળ ઘૂમતો હતો, માતા-પિતા કે ભાઈ માફક તે મુનિને દેખીને આનંદ પામતો હતો. મુનિનું મુખ-કમલ જોવા માટે ચપળ નેત્રવાળો ઉભો રહે કે બેસી જાય. વળી હંમેશા આગળ ચાલતા ચાલતા પૂચ્છને ઉંચું કરી ચાલતો હતો. તે માર્ગેથી કોઈ પથિક કે સાર્થ પસાર થાય, તો મુનિને જણાવે અને ઇંગિત ચિહ્નોથી મુસાફરો અને સાર્થને પણ ‘અહિં મુનિ છે' તેમ જણાવે.
હવે એક વખત એક સુથા૨-૨થ ઘડનાર પોતાના પરિવાર સાથે તે વનમાં આવ્યો અને ત્યાં પડાવ નાખી લાકડાં કાપી તેનાથી ગાડાં ભરતો હતો. રથકાર પાસે હરણ આવીને આદરથી અનેક ઇંગિત આકા૨ ક૨ીને વારંવાર મુનિને બતાવે, વળી મુનિ પાસે જાય, વળી ત્યાંથી પાછો આવે. હવે સુથારે પૂછ્યું કે, ‘આ જંગલનું હરણિયું સાર્થ વગરનું એકલું કેમ છે ?' કેમ આવ જાવ કરે છે ? આના ઇંગિત-આકારનો ૫રમાર્થ શું હશે ? બારીકીથી સેવકોએ તપાસ કરી કહ્યુ કે, ‘મુનિ પાસે જાય છે, આવે છે અને મુનિને ભિક્ષા અપાવવાની ઇચ્છા રાખે છે.'
રથકારે જાતે જ ત્યાં જઇને મુનિને વંદન કરીને કહ્યું કે, ‘હે ભગવંત ! આપ ભિક્ષા ગ્રહણ કરવા હમણાં જ પધારો.' હવે આગળ થકાર ચાલે છે, તેની પાછળ ઇર્યાસમિતિનું પાલન કરતા મુનિ ચાલે છે. તેમની પાછળ પાછળ તરત કુરંગ-હરણિયું પણ ચાલવા લાગ્યું. ત્રસ-પ્રાણ-રહિત પ્રદેશમાં જઇને મુનિ ઉભા રહ્યા, વિકસિત નેત્રવાળો હરણ પણ સમીપમાં રહેલો છે, એટલામાં હાથમાં ભોજન સાથવો, ધૃત વગેરે ભિક્ષા ૨થકાર મુનિને વહોરાવે છે. સાધુ પોતાનું પાત્ર લઈ હાથ લંબાવે છે.
આ સમયે હરણ પણ હર્ષથી ઉલ્લાસ પામેલ અને જેનાં નેત્ર હર્ષાશ્રુથી પૂર્ણ થએલ છે.
