________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ
૩૫૫ રાજાએ જાતે લેખ હાથમાં લઇ વાંચ્યો કે, “આ સુજાતને અવશ્ય તમારે મારી નાખવો. આ કાર્ય સિદ્ધ થશે, તો હું ક્રોડ સુવર્ણના સિક્કા આપીશ.” આ જાણીને રાજા તીવ્ર કોપવાળો બન્યો અને વિચારવા લાગ્યો કે, “પ્રગટ વધ કરવામાં નગરમાં ક્ષોભ થશે, તેને મારવાનો આ સારો ઉપાય છે કે, નજીકના નગરમાં ચંદ્રધ્વજ રાજા મારા મિત્ર છે. આ કાર્ય માટે હું તેની પાસે કુમારને મોકલું. તે એકદમ આ કાર્ય ગુપ્તલેખ વાંચીને સારી રીતે કરશે, મિત્રપ્રભે આ પ્રમાણે તે કાર્ય કર્યું અને સુજાત પણ ચંદ્રધ્વજ પાસે પહોંચ્યો. મિત્રનો લેખ વાંચીને વિચાર્યું કે, “આવી આકૃતિવાળામાં રાજવિરુદ્ધ કાર્ય કર્યાનો સંભવ નથી.(૨૫) જે માટે કહેલું છે કે
"હાથ, પગ, કાન, નાસિકા, દાંત હોઠ પ્રમાણે પુરુષો મધ્યમથી મધ્યમ આચારવાળા, વિષમ-વાંકાથી વાંકા આચારવાળા સમથી સારા આચારવાળા હોય છે. આના ગુણોને ન સહન કરનાર કોઇ ઈર્ષાલુએ આના સંબંધી તાપ ઉત્પન્ન કરનાર ખોટી વાત કહેલી જણાય છે; જેથી તેને આવો બુદ્ધિ-વિપર્યાસ ઉત્પન્ન થયો જણાય છે. તેની આજ્ઞા હોવા છતાં પણ તેના મૃત્યુ માટે મારો અભિપ્રાય થતો નથી. કયો સમજુ પુરુષ મણિમય અનુપમ પ્રતિમાને ખંડિત કરે ? “દુર્જનો પોતાની મેળે જ અનુચિત કાર્ય કરવા તૈયાર થાય, મધ્યમ પુરુષો બીજાઓની પ્રેરણાથી અને સજ્જનો તે કદાપિ પણ અનુચિત કાર્યમાં પ્રવર્તતા નથી."
હવે બીજા દિવસે ચંદ્રધ્વજ રાજાએ તે લેખ સુજાતકુમારને એકાંતમાં વંચાવ્યો, કુમારે કહ્યું કે, “તેનો આદેશ કેમ કરતા નથી ? નીલ વર્ણવાળી તરવારની ધારાથી હું હણવા યોગ્ય છું, તો તમો તેમાં વિલંબ કેમ કરો છો ? ચંદ્રધ્વજ રાજાએ પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, એવું વગર વિચારેલું કાર્ય તો અતિપાપી જન જ કરે. તો મારા ઘરની અંદર તું ગુપ્ત શંકા રહિતપણે વાસ કર. વળી ચંદ્રયશા નામની મારી ભગિની સાથે તું લગ્ન કર, તે પ્રમાણે લગ્ન કરી તેની સાથે ભોગો ભોગવતો હતો, ત્યારે અતિશય સ્નેહાધીન બનેલી એવી ચંદ્રયશાને દુષ્ટ કુષ્ઠરોગ ઉત્પન્ન થયો. નવીન આમ્રલતા ઉપર મંજરી (મોર) લાગી ગયો છે અને હજુ સુંદર ફળ ઉત્પન્ન થવાનો સમય પાકી ગયો છે, એટલામાં તો મૂળમાંથી ખવાઇને આ શા કારણે આ પ્રમાણે સુકાઈ જાય છે ?
મારા વચનથી આ પ્રાણપ્રિયાએ જિનધર્મ ધારણ કર્યો, એટલામાં તો આ કુષ્ઠરોગવાળી થઈ. યમરાજાએ આને પણ ન છોડી ! “સપુરુષો એક વખત સ્વીકાર કર્યા પછી તેનો ત્યાગ કરતા નથી, ચન્દ્ર કલંકનો અને સમુદ્ર વડવાનલનો ત્યાગ કરતો નથી.' નિરંતર રોગવાળા તેના અંગના દોષથી કુમાર પણ તે કુષ્ઠ રોગવાળો થયો. ચન્દ્રયશાના મનમાં વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થયો. અરેરે ! હું કેવી નિર્ભાગિણી છું કે, મારા દુષ્ટ કોઢરોગના દોષથી જિનધર્મનું
