________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ દુઃખરૂપ વિશાળ ભવ-સમુદ્રમાં મહાવીર ભગવંતના જીવને અનેક ભવો સુધી રખડવું પડ્યું. તેની કથા આવશ્યકમાં તથા અહિં પણ સંક્ષેપથી કહેવાય છે-તે આ પ્રમાણે૭૬. મરિચિનાં ભવભ્રમણની કથા
અહિં ભરતક્ષેત્રમાં ઋષભદેવ ભગવંતે કેવલજ્ઞાન પ્રગટ થયા પછી સમવસરણમાં નિર્વિઘ્ન ચાર પ્રકારના સંઘની સ્થાપના કરી. ભરત મહારાજાના ૫૦૦ પુત્રો અને ૭૦૦ પૌત્રીને એક સાથે તે જ સમવસરણમાં દીક્ષા આપેલી દેખીને દેવોએ તેમનો મહોત્સવ કર્યો. ક્ષત્રિયપુત્ર મરિચિએ ત્યાં સમ્યક્તની પ્રાપ્તિ કરી તેમ જ ધર્મ શ્રવણ કરીને પ્રવજ્યા અંગીકાર કરી. સામાયિક આદિક ૧૧ અંગો સુધીનો અભ્યાસ ભક્તિ પૂર્વક ગુરુ પાસે કરવામાં ઉદ્યમવંત થયા. અતિતીક્ષ્ણ તરવારની ધારા સરખું સર્વ પ્રકારનું તીવ્રતપ તપવા લાગ્યા. અતિદુસ્સહ બાવીશ પરિષહોનો સમૂહ પણ સહન કરવા લાગ્યા.
હવે કોઈક સમયે ગ્રીષ્મ કાળમાં તાપથી વ્યાપ્ત થએલા દેહવાળો અસ્નાનપણાનો ત્યાગ કરીને આવા પ્રકારના બીજા ખોટા વેષને સ્વીકારવાનો વિચાર કર્યો. આ ભગવંતે કહેલ સાધુપણામાં મેરુપર્વત સરખો આકરો મહાવ્રતનો ભાર વહન કરવા હું મુહુર્ત માત્ર કાળ સમર્થ નથી. આ શ્રમણપણું અને તેના ગુણો હું પાળી શકું તેમ નથી, હું તો શ્રમણપણાના ગુણો રહિત અને સંસારની આકાંક્ષાવાળો છું. મેં સ્વીકારેલી પ્રવ્રજ્યા છોડતાં હું લજ્જા કેમ ન પામું ? તેમ જ પ્રવ્રજ્યા પાલન કરવા પણ હું સમર્થ નથી. તો હવે મારી કઈ ગતિ થવાની ? એમ વિચારતાં તેને પોતાની કલ્પિતમતિ ઉત્પન્ન થઇ, મને ઉપાય મળી આવ્યો. મને સુંદર-શાશ્વત બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થઈ.
આ શ્રમણ ભગવંતો મન-વચન-કાય-દંડથી વિરમેલા, સજ્જડ સંકુચિત શરીરવાળા હોય છે. હું ત્રણે દંડવાળો અને ઇન્દ્રિયોને ન જિતનાર છું, માટે ત્રિદંડ એ મારું ચિહ્ન હો. આ સાધુઓ મસ્તક અને ઇન્દ્રિયોને લુચન કરનારા છે, હું તેવો નથી, માટે મને અસ્ત્રાથી મુંડન અને મસ્તકે ચોટલી હો, મને સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ હંમેશા હો. એ પ્રમાણે સ્નાન, છત્ર, લાલવસ્ત્ર વગેરે પોતે પોતાની મતિથી કલ્પેલા કુલિંગ-વેષ ધારણ કરનાર સુખશીલતાવાળો પ્રથમ પરિવ્રાજકપણું પ્રવર્તાવે છે.
આ પ્રમાણે પ્રગટ વેષ દેખીને ઘણા લોકો તેને ધર્મ પૂછે છે, ત્યારે સાધુધર્મ જ કહે છે. બહુ પ્રશ્નોત્તર કરે, ત્યારે તેને કહે કે- ખરેખરો પરમાર્થ સ્વરૂપ ધર્મ હોય તો તેમ જ પરમાર્થ-મોક્ષને સાધી આપનાર હોય તે એકલો સાધુધર્મ જ છે. લોકોને ધર્મદેશના સંભળાવે, કોઇ દીક્ષા લેવા તૈયાર થાય, તો પ્રભુના શિષ્ય તરીકે પ્રભુ પાસે મોકલી આપે
