________________
૨૪૬
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ અને નિત્ય આકુલ થયા.
ભિક્ષાચરો ભિક્ષાચરોની ભિક્ષા પણ બળાત્કારથી ખૂંચવી લેતા હતા, નગરના માર્ગો, પાઠાઓ શેરીઓમાં માંગણી અને હાડપિંજરો રઝળતા હતા. માતાઓ નાનાં બાળકોનો, તરુણ પુત્રો વૃદ્ધ માતા-પિતાનો ત્યાગ કરતા હતા. માર્ગોમાં કરોડો હાડપિંજરોના કર્કશ અણગમતા શબ્દો સંભળાતા હતા.
કેટલાક લોકો રાંધેલા અને કેટલાક કાચા માંસ ખાનારા બની ગયા, ખરેખર તે સમય શ્વાન અને કાગડાઓ માટે અતિસુકાળ બની ગયો. આવા ભયંકર દુષ્કાળમાં ભગવંત પોતાની વિદ્યાના બળથી દરરોજ વગર આપેલ આહાર લાવીને સાધુઓને આપતા હતા. સાધુઓને કહ્યું કે, બાર વરસ સુધી આ પ્રમાણે આહતપિંડ ખાવો પડશે, હવે તો ભક્તિવાળા શ્રાવક કુળોમાંથી પણ ભિક્ષા પ્રાપ્ત નહિ થાય. “તમોને હવે સંયમયોગોથી સર્યું એમ માનીને જો તમે આવો વગર આપેલ આહતપિંડ ભલે વાપરો, પરંતુ જો સંયમની સાપેક્ષતા રાખવી હોય તો ભક્તકથાનાં પચ્ચખ્ખાણ કરો અર્થાત્ જીંદગી સુધીના આહારનો ત્યાગ કરો.' ત્યારે તે સર્વે સાધુઓએ કહ્યું કે, “હે સ્વામી ! આવા ભોજનથી સર્યું, અનશન વિધિથી અમે અવશ્ય મહાધર્મ-સ્વરૂપ પંડિતમરણની સાધના કરીશું.”
આરાધના કરવાની અભિલાષાવાળા ૫00 સંયતોના પરિવારથી પરિવરેલા શ્રી વજસ્વામી સિંહની જેમ એક પર્વત નજીક આવી પહોંચ્યા. ત્યાં ભગવંતે વિશુદ્ધ સદ્ધર્મની દેશનારૂપ અમૃત-ભોજન પીરસીને સાધુઓને મહાસમાધિમાં સ્થાપન કર્યા જીવન દરમ્યાન કરેલા દોષોની અને પાપોની આલોચનાપૂર્વક સાધુઓએ અનશન અંગીકાર કર્યું. મેરુની જેમ અડોલ બની મોટી શિલાઓ ઉપર તેઓ બેસી ગયા. જો કે, પહેલાં વજસ્વામીએ એક બાલશિષ્યને અનશન કરતાં રોક્યો હતો. આજે પણ તેને કહ્યું કે, “હે વત્સ ! તું આ જ નગરમાં રોકાઈ જા. તો પણ ન રોકાતાં એક ગામની અંદર તેને પાછો વાળીને સ્થવિરો પર્વત ઉપર ગયા. તે બાલમુનિ પણ તેમની પાછળ પાછળ પાછા આવ્યા અને પેલા સાધુઓ ન દેખે તેવી રીતે પર્વતની તળેટીમાં અનશન સ્વીકારીને બેસી ગયા.
'મને અનશનમાં દેખીને અનશની સાધુઓને અસમાધિ ન થાવ' એમ માનીને તેમને દર્શન આપતા નથી. ઉનાળાના દિવસોના મધ્યભાગના સમયે મહાશિલાઓ ખૂબ તપેલી હોવાથી તેમાં બેઠેલા તે માખણના પિંડની માફક ક્ષણવારમાં ઓગળી ગયા અર્થાત્ પંચસ્વ પામ્યા. બાલમુનિ સમાધિમરણ પામ્યા, એટલે તે સ્થલે દેવતાઓએ આવીને આનંદપૂર્વક વાજિંત્રોના શબ્દો સહિત તેમનો મહોત્સવ કર્યો.
બાલમુનિના સમાચાર સાંભળીને ઉપર ગુયેલા મુનિઓ મનમાં ચમત્કાર પામ્યા કે,
