________________
૩૨૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ એ પ્રમાણે સુવિનીતના ગુણો અને દુર્વિનીતના દોષો કહીને, હવે વિશેષથી દુર્વિનીતના દોષો દ્રષ્ટાન્તથી જણાવે છે-૭૦ વર્ષની ઉપરની વય થાય, તે વૃદ્ધ કહેવાય. સર્વ પ્રકારે જંઘાબલ ક્ષીણ થવાથી ચાતુર્માસ પછી પણ રહેવું પડે, તે વૃદ્ધાવાસ અથવા શરીર રોગગ્રસ્ત થયું હોય, તેવા સમયે એક સ્થાને અધિક સમય રહેવું પડે, અપિ શબ્દથી અનિયતવિહારીની વાત બાજુ પર રહેવા દો. તેવા સ્થિરવાસ કરનારગુરુનો જે શિષ્ય પરાભવ કરે, ધર્મની વિચારણામાં અમે નિરતિચાર ચારિત્ર પાલન કરતા હોવાથી ધાર્મિક છીએ, પરંતુ એક જગા પર લાંબા કાળ સુધી સ્થિરવાસ કરનાર અતિચારવાળા છે.” એવા કુત્સિત વિકલ્પ કરનાર શિષ્ય ધર્મ-વિચારણામાં દત્ત-સાધુની જેમ ખરાબ શિક્ષા લીધેલો સમજવો. દુર્ગતિના કારણભૂત એવી દુષ્ટ ચેષ્ટાવાળો સમજવો. તે દત્તસાધુની કથા કહે છે૭૨.દત્તસાધુની કથા
કોલ્લાકપુર નામના નગરમાં કોઇક સમયે વિહાર કરતા કરતા સંગમ નામના વૃદ્ધ આચાર્ય પધાર્યા. તેણે વિચાર્યું કે, “નજીકના સમયમાં ઘણા દુઃખવાળો દુષ્કાળ થશે, તો જલ્દી મારા ગચ્છને સુકાળવાળા દૂર દેશાન્તરમાં મોકલીને મારું જંઘાબલ ક્ષીણ થએલું હોવાથી, હું અહિં વૃદ્ધાવાસ કરીને રોકાઉં.' તેમ કરીને ત્યાં રહ્યા-કહેલું છે કે-"જે કોઈ પ્રમાદી ભવિષ્યકાળનો વિચાર કરતો નથી અને નજીકમાં ભય આવવાનો હોવા છતાં સુખસાગરમાં ડૂબી જાય છે, તેઓ તદ્દન જુનાં ઘરની અંદર સુખેથી સુઇ રહેનાર જ્યારે ભિત્તિ ઓચિંતી પડે છે, ત્યારે જાગૃત થાય છે."
આઠ માસ ઋતુકાળના અને ચાતુર્માસનો એક મળી નવ ભાગોની ક્ષેત્રની વહેંચણી કરી સ્થાનનું પરાવર્તન કરી જયણા-પૂર્વક નવકલ્પ વિહારનું આચરણ કરતા તેઓ ત્યાં અપ્રમત્તપણે ક્ષેત્રમાં રહેવાની આચરણા કરતા વૃદ્ધાવાસ પસાર કરતા હતા. આ પ્રમાણે આવી વૃદ્ધવયમાં અપ્રમત્તપણાની અપૂર્વતા દેખીને નગર-દેવતા તેના સર્વ દિવ્ય ગુણોથી નિરંતર પ્રભાવિત થવા લાગ્યા. તેના સમાચાર પહોંચાડનારે કોઇક વખત સમાચાર તેના શિષ્યોને પહોંચાડ્યા, એટલે પરિવારે મોકલેલ એક દત્ત નામનો અગીતાર્થ સાધુ ત્યાં આવી પહોંચ્યોં.
તે સમયે ક્રમસર તે જ સ્થળે આચાર્ય રહેલા હતા. તે જ વસતિમાં રહેલા તે આચાર્યને દેખી નિર્બદ્ધી એવા તેણે અનેક કુતર્કો કર્યા. અરે ! સહેલાઈથી કરી શકાય તેવું વસતિપરાવર્તનનું કાર્ય પણ આ આચાર્ય કરતા નથી, તો બીજી શી વાત કરવી? આ પાસત્કાદિકપણું પામ્યા છે, એમ માનીને જુદી વસતિમાં રહેવા લાગ્યો. પગે પડવા આવ્યો, ત્યારે તેની કુશળતા પૂછી. ભિક્ષા-સમય થયો, એટલે સાથે તેને લઇ ગયા.
