________________
૩૨૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ આણંદ સાધુએ કહ્યા પ્રમાણે સર્વ સાધુને ભગવંતની આજ્ઞા જણાવી. એટલામાં ગોશાળો જ્યાં ભગવંત હતા, ત્યાં જ આવી લાગ્યો અને ભગવંતની સામે ઉભો રહીને આ પ્રમાણે બોલવા લાગ્યો- “હે કાશ્યપ ! તમે આ પ્રમાણે બોલીને મને હલકો પાડ્યો છે કે, જે આ ગોશાળો મંખલિપુત્ર મારો જ શિષ્ય અને મારી પાસેથી જ શિખેલો છે.
ત્યારપછી મહાવીર પ્રભુને ઉંચા સ્વરથી હલકા શબ્દોથી, તિરસ્કારથી અપમાન કરવા પૂર્વક એમ બોલવા લાગ્યો કે- તું આજ નાશ પામેલો છે, વિશેષ પ્રકારે વિનાશ પામીશ, હવે તું હોઈશ નહિ.' ત્યારપછી મહાવીર ભગવંતના અંતેવાસી સર્વાનુભૂતિ નામના શિષ્યસાધુ પોતાના ધર્માચાર્યના ભક્તિ-અનુરાગથી આ વચન ન સહેવાથી ત્યાં આવીને એમ બોલ્યા કે-'તું જ વિનાશ પામ્યો છે, તે ગોશાલક ! તું જ ખરેખર સર્વથા વિનાશ પામ્યો છે. ભગવંતે તને દીક્ષા આપી શીખવ્યું અને તેની જ વિરુદ્ધ ખોટું વર્તન કરે છે.'
આ પ્રમાણે કહ્યું, એટલે ક્રોધે ભરાયો થકો સર્વાનુભૂતિ નામના અનગારને તેજલેશ્યા છોડી રાખનો ઢગલો કરી નાખ્યો. ત્યાંથી કાળ કરી તે ગુરુભક્તિના કારણે પ્રશસ્ત કષાયોયોગે સહસ્ત્રાર નામના દેવલોકને વિ, ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા દેવ થયા. ત્યાંથી ચ્યવીને મહાવિદચેહમાં સિદ્ધિ પામશે. બીજી વખત પણ શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને ઊંચા સ્વરથી જેમ તેમ અપમાનના શબ્દો બોલવા લાગ્યો, ત્યારે મહાવીર ભગવંતના અંતેવાસી સુનક્ષત્ર નામના અનગાર હતા, પણ પોતાના ધર્માચાર્યના અનુરાગથી આ શબ્દો ન સહી શકવાથી સર્વાનુભૂતિની જેમ બોલવા લાગ્યા.
આ પ્રમાણે બોલતા સાધુ ઉપર ગોશાળો ક્રોધે ભરાઇને એકદમ સુનક્ષત્ર સાધુને તેજલેશ્યાથી પરિતાપ કરવા લાગ્યો, એટલે તે સાધુ ત્રણ વખત મહાવીર ભગવંતને વંદન કરી, નમસ્કાર કરી, પોતાની મેળે જ પાંચ મહાવ્રતો ઉચ્ચરીને આરોપણ કર્યા. સાધુસાધ્વીઓને ખમાવવા લાગ્યા. અલોચના કરી પાપોનું પ્રતિક્રમણ કરી કાલ પામેલા તે અશ્રુત નામના બારમા દેવલોકે ગયા. ત્યાં તેની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પામ્યો. ત્યાંથી આવીને તે મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં સિદ્ધિ પામશે.
ત્યાર પછી તે ગોશાળા ફરી પણ મહાવીર ભગવંતને જેમ તેમ બોલવા લાગ્યો. ત્યારે મહાવીર ભગવંતે તેને કહ્યું કે, તે ગોશાળો તું જ છે કે, જેને મેં પ્રવજ્યા આપી હતી. મુંડિત કર્યો હતો;, બહુશ્રુત બનાવ્યો હતો, મને જ તેં અવળી રીતે સ્વીકાર કરેલ છે. ત્યારપછી એવી રીતે કહેવાયો, એટલે ક્રોધે ભરાએલા ગોશાળાએ ભગવંતને બાળી નાખવા માટે પોતાના શરીરમાંથી તેજ બહાર કાઢવા લાગ્યો. તે તેજલેશ્યાનો અગ્નિ ભગવંતના શરીરમાં ન પરિણમ્યો, પરંતુ ભગવંતને પ્રદક્ષિણા કરી તે જ ગોશાળાના શરીરને બાળતો
