________________
૨૯૧
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ અમને ક્ષમા આપો. હવે આપની કૃપા કરી ઇચ્છીએ છીએ.”
પોતાનો અપરાધ પોતે કબૂલ કરતા હોવાથી તેઓની ગાઢ પીડા દૂર કરી. તે જ ક્ષણે તેમને પીડાથી મુક્ત કર્યા. એટલે જ્યાંથી આવ્યા હતા, ત્યાં પોતાને સ્થાને પહોંચી ગયા. અહિ ઉપનય આ પ્રમાણે સમજવો,
તેણે લાંબા કાળ સુધી તીવ્ર તપ કર્યો કે, જેનાથી અનેક સિદ્ધ પામે, પરંતુ તે તીર્થકર ભગવંતની આજ્ઞા રહિત અજ્ઞાન તપ હોવાથી અલ્પફળ આપનાર થયો. (૩૩)
તામલિ-તાપસની કથા પૂર્ણ થઇ. અજ્ઞાનતપનું ફળ અલ્પ કેમ કહેવાય છે ? - તેના સમાધાનમાં જણાવે છે કે, નદી આદિ સચિત્ત-અણગળ પાણીમાં ભિક્ષાને પ્રક્ષાલન કરવી, તેમાં છ કાયના જીવોની વિરાધના થતી હોવાથી, વળી તે દીક્ષા, શ્રુતિ, સ્મૃતિ વગેરે હિંસાશાસ્ત્રોએ ઉપદેશેલી હોવાથી. તે જ વાત કહે છે.
छज्जीवकाय-वहगा हिंसग-सत्थाई उवइसंति पूणो । सुबहं पि तव-किलेसो, बालतवस्सीण अप्पफलो ||८२|| परियच्छंति अ सव्वं, जहट्ठियं अवितहं असंदिद्धं । तो जिणवयण-विहिन्नू, सहति बहुअस्स बहुआई ।।८३।। जो जस्स वट्टए हियए, सो तं ठावेइ सुंदरसहावं |
वग्घी छावं जणणी, भदं सोमं च मन्नेइ ||८४|| પૃથ્વી આદિ છે જીવનિકાયની પોતે હિંસા કરનારા અને બીજાઓને પણ હિંસક શાસ્ત્રોનો ઉપદેશ આપીને જીવહિંસા-ગર્ભિત અર્થવાળા વેદાદિ-યજ્ઞાદિનો ઉપદેશ કરનારા પુનર્ શબ્દથી સર્વજ્ઞ-શાસનથી પરાક્ષુખ એવા લોકોએ ઘણો જ આકરો લાંબાકાળ સુધી તપ કર્યો હોય, તો તે અજ્ઞાન-બાલ તપસ્યા હોવાથી તાલિતાપસની જેમ અલ્પફળવાળો અથવા સંસારરૂપ અનિષ્ટ ફલ આપનાર હોવાથી નિષ્ફલ પણ થાય. (૮૨) હવે અજ્ઞાની લોકો કદાચ ક્રોધ કરે, કટુક વચનો સંભળાવે, તો સાધુ તેમના પ્રત્યે ક્ષમા રાખે, તેવો ઉપદેશ આપતા કહે છે –
જિનવચન-વિધિના જાણકાર એવા સાધુઓ ઘણાઓનાં અનેક દુર્વચનો સમતાભાવે સામાની ભાવાનુકંપા કરવા પૂર્વક સહન કરી લે છે. કારણકે, તેઓ જીવાદિક પદાર્થોનું સ્વરૂપ યથાસ્થિત સમજેલા છે. યથાસ્થિત કોને કહેવાય, તેનું સ્પષ્ટીરણ કરતા કહે છે કે –
