________________
૩૦૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
ઘરે ઘરે ગોચરી માટે ફરતા હતા, ત્યારે બંને ભદ્રાના ઘરના આંગણામાં પહોંચ્યા, પરંતુ આજે ભદ્રામાતા પુત્રનાં દર્શન કરવા માટે ઉત્કંઠિત થએલી હોવાથી તે વહુના ઘણા પરિવાર સાથે વંદન કરવા ચાલી. ઉતાવળા ઉતાવળા તે સર્વ ત્યાં પહોંચવા માટે બીજું કોઇ લક્ષ્ય ન આપતાં આંગણામાં ઉભેલા છતાં તેમને માતાએ ઓળખ્યા પણ નહિં.
પાછા વળીને જ્યારે પ્રભુ પાસે આવતા હતા, ત્યારે માર્ગમાં તેઓને મહિયારીગોવાલણે દેખ્યા. જેના દેહમાં પ્રીતિરાગ પ્રસરેલો છે. તેથી રોમરાજી વિકસિત બનેલી છે, ફરી ફરી. પ્રણામ કરીને હર્ષાશ્રુ વહેવડાવીને દહીં ભરેલી એક મટકી ઉપાડે છે અને સ્તનમાંથી દૂધ ઝરાવતી વહોરાવે છે. તે ઉત્તમ મુનિવર દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવથી શુદ્ધિનો વિચાર કરી હિતકારી ગુણયુક્ત દહીં ગ્રહણ કરે છે. અને પ્રભુ પાસે પહોંચીને પૂછે છે કે, ‘આજે મને માતાએ વહોરાવ્યું નથી. પ્રભુએ શાલિભદ્રને કહ્યું કે, ‘જેણે તેને દહીં વહોરાવ્યું, તે નક્કી તારી ગયા ભવની માતા છે.’
ત્યારપછી તેની વિચારણા કરતા, પ્રભુને પ્રણામ કરતાં તેને જાતિસ્મરણજ્ઞાન થયું એટલે તે કામ કરનારી પોતાની માતા, પોતાનું ગોવાળપણું યાદ આવ્યું. શાલિભદ્રે તે ક્ષણે પોતાનો તીક્ષ્ણ દુ:ખયુક્ત ભવ જાણ્યો. હવે પોતાના શ૨ી૨માં મેદ, માંસ, મજ્જા વગેરે ધાતુઓ શુષ્ક બની ગઇ છે. હવે પોતાનું શરીર સાધન માટે અસમર્થ છે એટલે માતાએ જે દહિં વહોરાવ્યું હતું, તેનાથી પારણું કરી તે અને બીજા ધન્યમુનિએ પ્રભુ પાસે અનશન કરવાની આજ્ઞા માગી. વીર ભગવંતે પણ તે બંનેને અનુમતિ આપી એટલે તે જ ક્ષણે તે બંને ગુણનિધિઓ શ્મશાનમાં પહોંચ્યા.
પાદપોપગમન અનશન સમાધિ-પૂર્વક કરીને મનની અંદર પરમેષ્ઠી અને તીર્થ સ્થાપન કરીને સ્થિરતાથી રહેલા છે. આ સમયે વહુઓની સાથે ભદ્રા સાર્થવાહી પ્રભુની પાસે પહોંચી. પ્રભુને વંદન કરીને પૂછ્યું કે, ‘હે સ્વામિ ! શાલિભદ્ર કયાં રહેલા છે, ત્યારે ભગવંતે કહ્યું કે, ‘તારે ઘરે ધન્ના મુનિ સાથે તે ગયા હતા. થોડી વખત ઘરના આંગણામાં રોકાઇને ઉભા રહ્યા, પછી જાણ્યું ક, આપણને નિઃશંકપણે ઓળખ્યા નથી. એટલે પૂર્વજન્મની મહિયારી માતાએ માર્ગમાં દહીં વહોરાવીને પારણું કરાવ્યું.'
સર્વ જીવોને ખમાવીને અહિંથી સારી રીતે જેમ મોટા પર્વતની ગુફામાંથી કેસરી બહાર નીકળે, તેમ તે નીસરી ગયા. (૮૬) પાદપોપગમ અનશનની આરાધના, પરભવની સાધના કરતા અને સમાધિમાં મુનિ રહેલા છે. એટલે મનમાં શોકવાળી આંગણે આવેલા પુત્રને ન ઓળખ્યાનું શલ્ય રહેલું છે - એવી માતા ત્યાં ચાલીને ગઈ અને જેમ વૃક્ષ ભૂમિ પર પડેલું હોય, તેવા પુત્રમુનિને દેખે છે. ત્યાં અતિવિશાળ ભૂમિભાગમાં તેવી અવસ્થામાં
