________________
૩૦૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ મોક્ષ ન પામે, તો પણ તે દીક્ષાના પ્રભાવથી ચાર પ્રકારના દેવો પૈકી સહુથી ચડિયાતા એવા વૈમાનિક દેવલોકને અવશ્ય પામે જ. અપિ શબ્દથી એક મુહૂર્ત માત્રમાં પણ, અહિં અનન્ય મન પણે એટલે ધર્મધ્યાન વધતું જ જાય, તેની પ્રધાનતા, શુભ કર્મ ઉપાર્જન કરવામાં વિશેષ હેતુ હોય તો ધર્મધ્યાન છે. (૯૦)
"સાંસારિક-પૌદ્ગલિક-ઇન્દ્રિયોના અનુકૂળ વિષયો મેળવવારૂપ બાહ્યદૃષ્ટિ રાખીને સાધુઓ પૂર્વ ક્રિોડ વર્ષો સુધી કરેલા તપથી મુક્તિને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી, પરંતુ લોકહેરિનો ત્યાગ કરીને માત્ર એક ધર્મ જ કરવાના એકાગ્રમનવાળો તે જ દિવસે દીક્ષા લીધી હોય, તેવા ભાગ્યશાળી તે મુક્તિને મેળવનાર થાય છે.” “પૂર્વ ક્રિોડ વર્ષો સુધી તપનું સેવન કરે, જાપો કરે, યોગોનું સેવન કરે અને સાધનાઓ કર્યા કરે પંરતુ ક્ષણવાર અંતર્મુહૂર્તનું યથાર્થ ધ્યાન કરવામાં આવે તો તેવાને ક્ષણવારમાં સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે.” અવન્તિસુકુમાલની જેમ બીજા પણ તેવા ચારિત્રવાળાનું દુષ્કર “ઉદ્ધાસ' કરનાનું ચરિત્ર કહે છે.
ચામડું પલાળીને તેની વાધર મસ્તક ઉપર વીંટાળી તડકામાં ઉભા રાખ્યા, જેથી સુકાતી વાધર ખેંચાવા લાગી, બંધ સખત થવાથી આંખો બહાર નીકળી ગઈ, છતાં પણ મેતાર્ય મુનિ ભગવંત વાધર બાંધનાર સોની ઉપર મનથી પણ કુપિત ન થયા. આ ગાથાનો ભાવાર્થ મેતાર્યમુનિની કથાથી સમજવો. તે આ પ્રમાણે - ૧૯. ચંદ્રાવતંભક રાજાની કથા -
સાકેતપુર નગરમાં જિનધર્મના અનુરાગી લેગ્યા અને એકાંતે તેના જ મનવાળો ચંદ્રાવતંસક નામનો રાજા હતો. રાજાને કીર્તિ અને પૃથ્વી ઉપર વિશેષ પ્રીતિ હોય, તેમ આ રાજાને સુંદર અંગવાળી બે પત્નીઓ હતી. તેમાં પ્રથમનું નામ સુદર્શન અને બીજીનું નામ પ્રિયદર્શન હતું. પ્રથમ પત્નીને સમુદ્ર સરખો ગંભીર સાગરચંદ્ર પુત્ર હતો, તેમ જ પારકાં કાર્ય કરવામાં બહાદુર એવો બીજો મુનિચંદ્ર નામનો પુત્ર હતો. બીજી પત્નીને સુગણચંદ્ર અને બાલચંદ્ર નામના બે પુત્રો હતા. તેમાંથી રાજાએ સાગરચંદ્રને યુવરાજ બનાવ્યો. મુનિચંદ્રને કુમારના ભોગવટા માટે ઉજ્જૈણી નગરી આપી. ત્યાં જઇને તે પોતાના સ્વજન માફક પ્રજાનું પાલન કરતો હતો.
કોઈક સમયે અંતઃપુરમાં રહેલા મહારાજા ચિંતવવા લાગ્યા કે, “હજુ દેવી આવી પહોંચી નથી, ત્યાં સુધી હું કાઉસ્સગ્નમાં ઉભો રહું. “જ્યાં સુધી આ દીÍશિખા દીપે છે, ત્યાં સુધી મારો કાઉસ્સગ્ગ હોજો.” આ પ્રમાણે ઉભા ઉભા તે રાજા મણિની પૂતળી માફક
