________________
૨૭૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ जइ ताव सव्वओ सुंदरु त्ति, कमाण उवसमेण जई । ઘર્મ વિયાનમાળો, રુયરો વિ મચ્છરં વ૬? ૬િ૭ll अइसुट्ठिओ त्ति गुणसमुइओ त्ति जो न सहइ जइपसंसं |
જો પરિણારૂ પમવે, નદી મરાપીઢ-પીઢારસી ૬િ૮11. જગતમાં પાણીદાર ધારવાળી તલવારના પાંજરાથી ભય પામીને કાષ્ઠના પાંજરામાં વસે છે, તેમ વિષયરૂપ તરવારના પંજરથી ભય પામેલા મુનિવરો પરૂપ પંજરમાં એટલે કે બાર પ્રકારના તપના પાંજરામાં રહી તપસ્યાની આરાધના કરે છે. પાંચ ઇન્દ્રિયોના શબ્દાદિક વિષયોવાળી સ્ત્રીઓથી ભય પામેલા મુનિઓ સંસારનો ત્યાગ કરી ચારિત્ર સ્વીકારી બાહ્ય-અભ્યાંતર ભેટવાળા તપના પાંજરામાં રહે છે.
“પંજર' શબ્દ એટલા માટે જણાવ્યો કે, “પાંજરામાં રહેલો હોય, તે બહારનો કોઇ વ્યાપાર કરી શકતો નથી, તેમ સાધુઓ તપના પાંજરામાં હોવાથી સાંસારિક બાહ્યપ્રવૃત્તિ કરતા નથી (૧૦) સ્થૂલભદ્રથી વિપરીત દષ્ટાંત આપતાં કહે છે – 93.ગુણીઓની ઈર્ષ્યા ન કરવી ગુણાનુમોહના કરવી
જે કોઈ મનુષ્ય પોતાના ગુણનું અભિમાન કરે છે અને ગુરુવચન-ઉપદેશ-હિતશિક્ષા માનતો નથી, તે ઉપકોશાને ત્યાં ગએલા તપસ્વી સાધુની જેમ પાછળથી પસ્તાય છે.” સ્થૂલભદ્રના દૃષ્ટાન્તમાં આ હકીકત જણાવી ગયા છીએ. (૧૧)
અણુવ્રતોની અપેક્ષાએ જ્યેષ્ઠ એટલે મહાવ્રતો, તે પર્વતના ભારને વહન કરવો, તેની માફક મહાવ્રતના ભારને વહન કરવો ઘણો કઠણ છે. કારણ કે, “આ લીધેલી પ્રતિજ્ઞા જીવનના ભોગે જિંદગી સુધી વહન કરવાની છે, તેમાં ખામી આવવા દેવાની નથી. એવી દઢ પરિણતિવાળો હોય, પરંતુ ઉપકોશા સરખી યુવતીઓના સંસર્ગમાં રહેનાર સાધુ ન તો સાધુપણામાં કે ન તો શ્રાવકપણામાં રહેલો ગણાય. બંનેથી ભ્રષ્ટ થએલો આ પ્રમાણે ગણાય. ચારિત્રના પરિણામ ન હોવાથી તે સાધુ નથી. બહારનું શ્રમણલિંગ હોવાથી શ્રાવક પણ ગણાતો નથી. (૧૨)
અબ્રહ્મની પ્રાર્થનામાત્રથી, યતિપણાથી કેવી રીતે તે ભ્રષ્ટ થયો ? તે કહે છે - "
"કદાચ તે કાયોત્સર્ગ કરનાર હોય, મૌન ધારણ કરનાર હોય, મસ્તક મુંડન કરાવનાર હોય, છાલનાં વસ્ત્ર પહેરનાર હોય, કે અનેક પ્રકારનાં વિવિધ આકરાં તપ કરનાર હોય, તો પણ જે મૈથુનની પ્રાર્થના કરનાર હોય, કદાચ તે બ્રહ્મા કે કોઈ પરમેષ્ઠી હોય, તોપણ
