________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૭૯ મને તે ગમતો નથી.... કારણ કે, જિનવચનનો સાર મેં જાણેલો હોવાથી, નિરપવાદ હોવાથી. (૬૩) પાપી મિત્રોથી પ્રેરાએલો, સ્ત્રી આદિકથી પ્રાર્થના કરાએલો હોય, છતાં જે અકાર્યાચરણ કરતો નથી, તેનું ભણેલું, ગણેલું, જાણેલું અને આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ ચિંતવેલું સફળ ગણાય. જો અકાર્ય કરવાથી ન અટકે, તો અત્યાર સુધીનો ભણવા-ગણવાનો પરિશ્રમ નિષ્ફળ ગણાય.” તો પાછળથી તેની શુદ્ધિ કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરી, તે કહે છે -
ગુરુ પાસે જઇને સારી રીતે વિધિપૂર્વક આલોચના કરી તે કહે છે. - “જે કોઈ ગુરુના ચરણકમળમાં જઈને પોતાનાં સર્વ શલ્યો પ્રગટ કરતા નથી, તે સાધુપદ પામી શકતા નથી, શલ્યવાળા કલુષિત ચિત્તવાળાને જ્ઞાનાદિક ગુણશ્રેણિ પ્રાપ્ત થતી નથી. કદાચ બીજા અનુષ્ઠાનો પૂર્ણપણે કરતો હોય, તો પણ શલ્યવાળાને ગુણઠાણાની વૃદ્ધિ થતી નથી, પણ અપરાધ વખતે જે ગુણશ્રેણી વર્તતી હોય, તે જ અને તેટલી જ ગુણશ્રેણી રહે છે. બાકીના અનુષ્ઠાનથી રહિતને તો તે પણ દૂર થાય છે. (૯૪-૯૫). - હવે સ્થૂલભદ્રની કથા દ્વારા ગુણોમાં ઈર્ષા કરનારના નિર્વિવેકનો દોષ કહે છે, - યથાર્થગુણવાળા એવા સ્થૂલભદ્ર સાધુને ગુરુએ “દુષ્કરકારક-દુષ્કરકારક” કહી ગુણ-બહુમાનથી આદર-પૂર્વક બોલાવ્યા, તો આર્યસંભૂતના શિષ્ય સિંહગુફાવાસીથી તે બહુમાન સહન કેમ ન થયું ? તે વાત કથામાં કહેલી છે. જો કોઇ કર્મના ઉપશમવડે સર્વ પ્રકારે સારો ગણાય. તો બીજો ધર્મનો જાણકાર હોવા છતાં શામાટે તેના ઉપર મત્સર-ઇર્ષા વહન કરતો હશે ? ગુણનો મત્સર કરનારને ભવાંતરમાં કેવો ગેરલાભ થાય છે ? તે દષ્ટાંતથી કહે છે. -
આ ચારિત્રની આરાધનામાં અતિદઢ છે, વેયાવચ્ચ, સમિતિ, ગુપ્તિ, સ્વાધ્યાય, તપ વગેરે ગુણોથી અલંકૃત છે, એવો આત્મા સાધુઓની પ્રશંસા સહન ન કરે, તે પરભવમાં વર્તમાન ભવ કરતાં ઓછા ગુણની પ્રાપ્તિવાળો થાય છે. પુરુષપણાનો ત્યાગ કરીને સ્ત્રીપણું પામે છે. જેવી રીતે પીઠ અને મહાપીઠ સાધુ હતા, તે બ્રાહ્મી સુંદરી રૂપે થયા. (૬૬-૬૭-૬૮) ઉ૪. ગુણપ્રશંસા સહન ન કરનાર પીઠ-મહાપીઠની કથા -
વત્સાવતી નામની વિજયમાં, પ્રભંકરા નામની નગરીમાં અભયઘોષ નામનો એક શ્રેષ્ઠ વૈદ્ય હતો. તેને ચાર મિત્રો હતા. અનેક ગુણોથી યુક્ત એવા એક રાજપુત્ર, મંત્રિપુત્ર, શેઠપુત્ર, અને સાર્થવાહપુત્ર, તેઓ વારાફરતી ગોષ્ઠી માટે એક એકને ઘરે જતા આવતા અને રહેતા હતા. કોઇક દિવસ વૈદ્યને ઘરે સર્વે બેઠેલા હતા, તે સમયે કોઈક કુષ્ઠરોગવાળા મહામુનિ વૈદ્યને ઘરે વહોરવા આવ્યા, ત્યાં દરેકને દેખવામાં આવ્યા. એટલે અભયઘોષની
