________________
૨૭૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ શિખર સુધી પહોંચાડ્યા હતા, તે તમો સર્વે આ મારા યૌવનવનમાં માર ત્યાગ કરીને તમે સર્વે ક્યાં ગયા ?' (૪૮)
'હે અંતઃકરણ મિત્ર ! બે હસ્ત જોડીને હું તમોને વિનંતિ કરું છું કે, હે સ્વામી ! મને આજ્ઞા આપો કે, પવનથી પણ અધિક ચંચળ તુલ-રૂ સમાન અસ્થિર વૃત્તિનો હવે ત્યાગ કરું અને વૈરાગ્યામૃત-સમુદ્રની સજ્જડ આવતી લહરીઓના ચપલ છાંટણાથી હવે અમે બીજા જ બની ગયા છીએ. હવે તમારી ચંચળતા અમને કશી જ અસર કરવાની નથી.'
ત્યારપછી પંચમુષ્ટિ-લોચ કરીને પોતે જાતે જ મુનિવેષ ગ્રહણ કરીને રાજા પાસે જઇને કહ્યું કે, ‘હે રાજન્ ! મેં આ વિચાર્યું.’ (૫૦) રાજાએ આ કાર્ય માટે અભિનંદન આપ્યાં. તે મહાત્માને રાજમંદિરમાંથી નીકળીને ગણિકાના ઘર તરફ જતો રાજાએ નીહાળ્યો, પરંતુ મરેલા કલેવરની દુર્ગંધવાળા માર્ગેથી જેવી રીતે ન જાય, તેમ વેશ્યાના ઘર તરફ અરુચિ બતાવતા આગળ ચાલતા તેને દેખીને રાજાએ જાણ્યું કે, ‘આ મહાભાગ્યશાળી કામભોગથી કંટાળેલા છે અને વૈરાગ્ય પામેલા છે.' મંત્રીપદ પર શ્રીયકને સ્થાપન કર્યો. સ્થૂલભદ્રે સંભૂતિવિજય ગુરુના ચરણમાં જઇને પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરી. વિવિધ ઉગ્ર તપ-ચારિત્રનું સેવન ક૨વા લાગ્યા.
શ્રીયક હંમેશાં ચિંતવવા લાગ્યો કે, ‘હજુ મેં વૈરની શુદ્ધિ કરી નથી. તેવા મનુષ્યના આકારને ધારણ કરવા રૂપ બીકણ શિયાળિયા જેવા જન્મથી જગતમાં શું મેળવ્યું ! શ્રીયકે લલચાવેલી વેશ્યાએ વરરુચિને મંદિરાપાન કરાવ્યું અને રાજસભામાં જ્યાં બેઠો એટલે શ્રીયકના સંકેત પ્રમાણે તેને કોઇએ તેવા કોઇક ઔષધથી વાસિત કરેલ પદ્મકમલ રાજસભામાં વરરુચિને આપ્યું. તે સુંઘતાની સાથે જ એકદમ તેને મદિરાવાળી ઉલટી થઈ. ખાત્રી થયા પછી રાજાએ મંત્રીને આજ્ઞા કરી કે, ‘આપાપનું જે કોઈ પ્રાયશ્ચિત્ત હોય, તે કરાવ.’ એટલે તેણે તપેલ સીસાનો રસ પાયો, જેથી તે વિપ્ર મૃત્યુ પામ્યો.
હવે કોઇ વખત વિચરતા વિચરતા સંભૂતિવિજય ગુરુની સાથે સુંદર ધર્મમાં એકાગ્ર ચિત્તવાળા સ્થૂલભદ્ર મુનિ પધાર્યા. ચોમાસાનો સમય આવ્યો, ત્યારે તીવ્ર ભવભયથી ઉદ્વેગ પામેલા એવા ત્રણ મુનિવરો અતિઆકરા દુઃખે પાર પાડી શકાય તેવા અભિગ્રહો અનુક્રમે આ પ્રમાણે ગ્રહણ કર્યા. એક મુનિ સિંહગુફામાં, બીજાએ ભયંકર ઝેરી સર્પના દર પાસે, ત્રીજાએ કૂવા ઉપરના કાષ્ઠ ઉપર ચાર સામના ઉપવાસનાં પચ્ચક્ખાણ ગ્રહણ કરવા પૂર્વક ચોમાસાનો સમય પસાર કરવો.
ભગવંત સ્થૂલભદ્રજીએ ‘તપ ન કરવો અને ચાર માસ કોશા વેશ્યાને ત્યાં રહીશ' એમ વિનંતિ કરતા ગુણવાન એવા તેને ગુરુએ અનુજ્ઞા આપી. કોશાના ઘરના દ્વારમાં સ્થૂલભદ્ર
