________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૭૩ તપાવી ઉજ્વલ બનાવેલ સુવર્ણને ધમીને હવે ફૂંક મારીને તેને ધૂળ ભેળું ન કરો-ગૂમી ન નાખો. અર્થાત્ લાંબા કાળ સુધી પાળેલ શીલ, અધ્યયન, તપ, ચારિત્ર અલ્પ વિષય ખાતર તેને નિરર્થક ન ગુમાવી નાખો.” (૯૧). | "હે ધીર મહાપુરુષ ! તમે ઉત્તમ જ્ઞાનનો અભ્યાસ કર્યો, મુનિઓના ગુણ ગ્રહણ કરવામાં પુરુષાર્થ કર્યો, તો હવે મનમાં ઉપશમભાવને ધારણ કરી કે, જેથી જલ્દી જન્મજરા-મરણોનાં દુઃખ દૂર થાય. હે મહાયશસ્વી ! તમે મારી વાત સાંભળો કે, ઇન્દ્રિયોને આધીન થએલા મદોન્મત્ત ચિત્તવાલા તમારી સાથે શ્રી સ્થૂલભદ્ર મહામુની સરખામણી કેવી રીતે થઈ શકે ? અરે ! હંસપક્ષીની સાથે કાગડાઓની હરિફાઈ કેવી રીતે થઇ શકે ? સિંહોની સાથે શાળ બચ્ચાઓની અદેખાઈ શી રીતે હોઈ શકે ?”
શેવાલના તાંતણાં સાથે કમલોની સ્પર્ધા કઇ રીતે સંભવી શકે ? તે પ્રમાણે મહાપુરુષોની સાથે ખલપુરુષોએ ઇર્ષા કરવી, અથવા સરખામણી કરવી, તે અજવાળા સાથે અંધકારની સરખામણી કરવા સમાન સમજવી.” (૯૪) સૌભાગ્યની ખાણ સરખી રતિકળામાં ચતુર જેણે કામદેવના વિકારો પ્રગટ કરેલા છે, એવી મારી ભગિની વડે હંમેશાં પ્રાર્થના કરતા હતા, છતાં જે સ્થૂલભદ્ર મુનિ પોતાની પ્રતિજ્ઞામાં દઢ રહ્યા હતા, તેને પ્રત્યક્ષ જો’ વાવંટોળિયામાં પણ અડોલ મેરુપર્વત સરખા નિષ્કપધ્યાને સ્થિરચિત્તવાળા મહાત્મા મુનિવરને જે તલના ફોતરા જેટલા પણ મનથી ચલાયમાન કરી શકી નહિ.
જ્યારે તમે તો મને કદી દેખેલી નહિ, મારા ગુમો કે સ્વરૂપ જાણેલું ન હતું, છતાં પણ આટલા ક્ષોભ પામી ગયા ! ત્યારે પુરુષોનો મહાતફાવત અહિં પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. તેમ જ કહેલું છે કે – “'જગતમાં અગ્નિમાં પ્રવેશ કરીને મરી જાય છે, પર્વતના શિખર પર ચડી ભૃગુપાત કરનારા પણ દેખાય છે, યુદ્ધમાં પણ મરનારા હોય છે.”
આ પ્રમાણે મૃત્યુ પામનારા ઘણા મળી આવશે, પરંતુ ઇન્દ્રિયો પર જય મેળવનારા જગતમાં કોઈ વિરલા પુરુષ જ હોય છે.” જે માટે કહેલું છે કે – “'રમણીના ભમ્મરરૂપ ધનુષ્યનાં તીર અને કટાક્ષરૂપ ભલ્લીથી જે પુરુષોનાં શીલ-કવચો ભેદાયાં નથી, તેવા મહાપુરુષોને અનેક વાર વંદન થાઓ.” (૯૯)
આ પ્રમાણે વેશ્યાથી શિક્ષા-હિતોપદેશ પામેલો, ભ્રષ્ટ પ્રતિજ્ઞાવાળો, વિલખા વદનવાળો તે ઇર્ષાળુ સાધુ વારંવાર હવે પશ્ચાત્તાપ-શોક કરવા લાગ્યો કે, “મેં મારા ગુરુનાં વચનની અવગણના કરી, તેનું મને આ માઠું ફળ મળ્યું.” (૧૦૦)
“સૂર્યના તેજ સરખા ઝળહળતા રત્નને હસ્તમાં પ્રાપ્ત કરવા છતાં તેનો ત્યાગ કરીને કાંતિ રહિત એવા કાચના ટૂકડા લેવા માટે આપણે દોડી રહેલા છીએ. પરંતુ પાછળથી
