________________
૧૫૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ આ વાતની મકરદાઢાને ખબર પડી, એટલે દાસીઓ દ્વારા વિવિધ વચનની યુક્તિ અને ભક્તિ વડે મનાવીને પોતાના ઘરે લાવ્યા. મકરદાઢા કહેવા લાગી કે - “જ્યારથી માંડીને તમે કહ્યા વગર અહિંથી ચાલ્યા ગયા, ત્યારથી માંડી આજ સુધી આ કામ પતાકા વેણીબંધ બાંધીને શરીરશોભા ટાળીને મનમાં દુભાતી, મરવાના વાંકે જીવતી રહી કદાચ
જીવતો નર ભદ્રા પામે તે ન્યાયે જીવતા હઈશું તો ફરી મેળાપ થશે-એ આશાએ પ્રાણ ધારણ કરતી હતી. આટલો કાળ તો તમારા વિહરમાં કામ પતાકાએ આવી દુઃખી અવસ્થા પસાર કરી. કોઇ પ્રકારે ફરી તમારી મળવાની આશાએ આશ્વાસન આપી જીવાડી છે. આ પ્રમાણે સુધનને ઠસાવીને મકરદાઢાએ કામ પતાકાને કહ્યું કે, “હે વત્સ ! હવે તારા મનોરથો પૂર્ણ કર. ત્યારપછી પૂર્વ માફક વિવિધ હાવભાવ, કટાક્ષ વગેરે ઉપચારથી તેને રંજન કરવા લાગી. અક્કા-માતા જ્યારે જ્યારે ધન માગતી હતી ત્યારે ત્યારે વૃક્ષના થડ સાથે બાંધેલા માકડાની અને થડની પૂજા કરી જેટલું ધન માગે તેટલું આપ્યા કરે છે. આ દેખીને અક્કાનું ચિત્ત ચમત્કાર પામ્યું અને ચમત્કારની હકીકત કામ પતાકાને પૂછવા માટે કહી રાખ્યું કે, વિનંતિ પૂર્વક પરમાર્થ પૂછી લેવો.
હવે કામ પતાકા સ્નેહપૂર્વક વિનયથી પૂછવા લાગી કે - “હે પ્રાણેશ ! દ્રવ્ય મેળવવાનો આ કોઇ અપૂર્વ ઉપાય છે, તો કૃપા કરી આ વિષયનો શો પરમાર્થ છે ? તે કહો.' સુધને કહ્યું કે, હે પ્રિયા ! આ હકીકત કોઇ પાસે તારે પ્રકાશિત ન કરવી. આ માકડું કામધેનુસમાન છે. તેની પાસે સો, હજાર, લાખ, ક્રોડ, અબજ ગમે તેટલું દ્રવ્ય માગીએ, તો પણ તે આપતાં થાકે નહિં. ત્યારપછી કોઇક વખત અક્કાના કહેવાથી વિવિધ સ્નેહપૂર્ણવાણી આદિના પ્રકારો વડે તેનું મન રીઝવીને કામ પતાકાએ કહ્યું કે, “હે પ્રિય ! મને તમારા પ્રત્યે એટલો સ્નેહ છે કે તમારા ખાતર મારા પ્રાણો પણ અર્પણ કરું. હે પ્રિયે ! તમોને મારા પ્રત્યેની સ્નેહ-રેખાનો કસોટી-પાષાણ કેવો છે ? સુધને કહ્યું કે, “હે પ્રાણપ્રિયા ! નક્કી મને પણ પ્રેમ-મર્મ અતિમહાન છે. સફેદને કાળું કરનારો હું તેથી રાત્રિ-દિવસ હંમેશાં તારી પાસે જ રહું છું. કામ પતાકાએ કહ્યું કે, “એ વાતમાં મને સન્દહ નથી. માતાજીને પણ આવો જ વિશ્વાસ છે. જેથી કરીને તેણે મને કહ્યું છે કે-હે વત્સા ! આ જમાઇનો તારા ઉપર આટલો મોટો સ્નેહ છે, જો કદાચ તું મર્કટ-કામધેનુની પ્રાર્થના કરે, તો શું તે તને ન આપે ?' એટલે સુધને વિચાર્યું કે – “સમય આવે ત્યારે શત્રુ વિષે અપકાર, મિત્ર વિષે અને બન્ધવર્ગ ઉપર ઉપકાર ન કરાય કે સત્કાર-સન્માન ન કરાય તો તેણે કયો પુરુષાર્થ કર્યો ગણાય ?'
હવે આ સમયે સુધને કહ્યું કે, હે પ્રિયા ! આટલી વાતમાં પણ તને નહીં આપે, તેવો
