________________
૨૩૭
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પ્રગટી મુનિના પરિણામની પરીક્ષા ક૨વા માટે દેવોએ વણિકના સાથેનું, તથા બળદ ગાડાં આદિનાં રૂપો વિકુર્યાં અને સાથે એક પ્રદેશમાં નિવાસ કર્યો.
ભોજન-પાણી તૈયાર થયાં એટલે વણિકોએ આવી બાળ મુનિ વજ્રને વંદના કરી ગોચરી પધા૨વાનું નિમંત્રણ કર્યું. ગુરુની આજ્ઞા પામેલા તે ધન્ય વજ્ર મુનિ વહોરવા નીકળ્યા. ધીમે ધીમે થોડો થોડો વરસાદ પડતો હતો, તે જ્યારે બંધ થયો, તે સમયે અતિઆદર પૂર્વક બોલાવવા લાગ્યા. ઘણે દૂર સુધી ગયા, ત્યારે તે પ્રદેશમાં વજ્રમુનિ દ્રવ્યાદિકનો તીવ્ર ઉપયોગ કરવા લાગ્યા. દ્રવ્યથી આ પુસ્સે પુષ્ય-કૂષ્માંડ ફળ અર્થાત્ કોળાફળનો બનાવેલ પદાર્થ છે, વળી ક્ષેત્રથી આ ઉજ્જયિની નગરી છે, કાળથી કૃષ્ણપક્ષ અને વર્ષાકાળ છે, ભાવથી પૃથ્વીને સ્પર્શ કર્યા વગરનો પગ અદ્ધર છે અને નેત્રો મિંચાયાં વગરનાં છે, વળી અત્યંત ચિત્તના આનન્દવાળા આ દેવો છે. એમ જાણ્યું કે, ‘આ તો દેવતાઓ છે. હું માનું છું કે, આમાં કંઈક છેતરવાનો પ્રસંગ છે.’ તેથી તે ન વહોર્યું - એટલે તે દેવો પ્રસન્ન થયા અને કહ્યું કે, ‘અમે કૌતુકથી તમારા દર્શન માટે આવ્યા છીએ’
ત્યારપછી અનેક દેવતાઇ અને મનુષ્યોનાં વિવિધ પ્રકારનાં રૂપો વિકુરવી શકાય તેવી વૈક્રિય વિદ્યા તેમને આપી. ફરી પણ જેઠ મહિને સ્થંડિલભૂમિ ગયા હતા, ત્યાં દેવતાઓ ઘેબરની ભિક્ષા આપતા હતા, તે વખતે પણ આગળની જેમ દ્રવ્યાદિકનો ઉપયોગ મૂક્યો, એટલે સદ્ભાવ જાણી તે ગ્રહણ ન કર્યું. ફરી તુષ્ટ થયેલા દેવોએ નિરાબાધપણે આકાશમાં ગમન કરી શકાય તેવી વિદ્યા આપી. તે વિદ્યાના પ્રભાવથી માનુષોત્ત૨ પર્વત તરફ આકાશમાં ગમન કરી શકાય. અતિ બળવાન દેવ સમુદાય પણ તેમના ગમનમાં સ્ખલના કરવા સમર્થ થઇ શકે નહિ.
આવી રીતે બાલ્યકાળમાં પણ અનેક અદ્ભુત સ્થાન પામેલા તે વજ્ર મુનિ ગુરુની સાથે પુર, નગ૨ અને ગામોમાં વિચરતા હતા. ‘’બાલસૂર્યનાં કિરણરૂપ પગલાં મોટા પર્વતના ઉપર પડે છે, તેજના-પરાક્રમની સાથે જન્મેલાઓને વય સાથે સંબંધ હોતો નથી.” સાધ્વીઓની વચમાં રહેતા રહેતા તેણે જે અંગો ગ્રહણ કર્યાં હતાં, તેમાંથી એક પદ સ્મરણ કરતાં જ સર્વ પદો યાદ આવી જતા હતા.
વળી જ્યારે સાધુ પાસે રહેવા લાગ્યા, ત્યારે તે જ અંગો સ્પષ્ટપણે ભણી ગયા. વળી જે કોઇ સાધુ પૂર્વગત શ્રુત ભણતા હતા, તે પણ કાનથી સાંભળી સાંભળીને તેણે જલ્દી ભણી લીધું. અલ્પપરિશ્રમથી પણ તે લગભગ બહુશ્રુત થઈ ગયા. તેને બીજા સાધુઓ સાધુક્રિયાનાં નાનાં નાનાં સૂત્રો ભણાવતા હતા અને કહેતા હતા કે, ‘આ સૂત્ર ગોખીને તૈયાર કરો.’ તે વખતે ભણાવનાર સમક્ષ નાનાં નાનાં સૂત્રો-જાણે આવડતાં જ નથી, તેમ
