________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૩૯ ભગવંતે શ્રત આપવાનું કાર્ય આરંભ્ય. બીજી પોરિષીમાં તેને અર્થ કહેવામાં આવ્યા જેથી તે બંને કલ્પોને સમુચિત બન્યા. આ પ્રમાણે તેમના દિવસો પસાર થવા લાગ્યા, “શિષ્યો ચાર પ્રકારના છે, (૧) અતિજાત, (૨) સુજાત, (૩) હીનજાત આ ત્રણે અનુક્રમે એક એક કરતાં હીન હોય છે, સર્વહીન સ્વરૂપ કુલિંગાલ-કુલાંગાર સમજવો.”
પ્રથમ અતિજાત શિષ્ય ગુરુના ગુણોથી અધિક હોય, બીજો સુજાત ગુરુના સરખો હોય, ત્રીજો હીનજાત ગુરુના ગુણથી કંઇક ઓછા ગુણવાળો હોય અને ચોથો કુલાંગાર નામ સરખા ગુણવાળો અર્થાત્ કુલમાં અંગારા સરખો કલંક લગાડનાર હોય.” તે જ પ્રમાણે કુટુંબીના પુત્રો માટે પણ સમજી લેવું. તેમાં વજમુનિ સિંહગિરિને આશ્રીને અતિજાતઅધિકગુણવાળા થયા. કારણ કે પ્રવચનના અર્થો અધિક જાણનાર હતા. ગુરુને પણ કેટલાક શંકિત પદાર્થો હતા, તેના પણ અર્થો તેણે સ્પષ્ટ કહ્યા. સિંહગિરિ પાસે જેટલું દૃષ્ટિવાદ શ્રત હતું, તેટલું શ્રુત તેમની પાસેથી ગ્રહણ કર્યું. ગામ, નગર, ખાણ, પટણ આદિનાં પાપોને દૂર કરતાં, વિહાર કરતાં કરતાં દશપુર નામના નગરમાં પધાર્યા.
તે સમયે ઉજ્જયિની નગરીમાં ભદ્રગુપ્ત નામના આચાર્ય વૃદ્ધાવસ્થાના કારણે ત્યાં સ્થિરતા કરીને દશેય પૂર્વે ભણાવતા હતા. તેમની પાસે સિગિરિજીએ બે મુનિઓ સાથે વજમુનિને ભણવા માટે મોકલ્યા. ભદ્રગુપ્ત આચાર્યે રાત્રે સ્વપ્નમાં એવું જોયું કે, “કોઈ પરોણાએ આવી મારા પાત્રમાં પૂર્ણ ભરેલા દૂધનું એકદમ સંપૂર્ણ પાન કર્યું.' પ્રભાતકાલ સમયે ગુરુએ સર્વ સાધુને તે વૃત્તાન્ત કહ્યો.
સ્વપ્નનો પરમાર્થ ન સમજેલા એક-બીજાને પૂછવા લાગ્યા, ત્યારે ગુરુએ કહ્યું કે, સ્વપ્નનું ફલ હજુ સમજ્યા નથી. અતિમહાબુદ્ધિશાળી કોઇ પરોણો આજે અહિં આવશે, તે મારી પાસે રહેલું સર્વ પૂર્વગત શ્રુત ગ્રહણ કરશે. - સ્વપ્નનું ફલ આ સમજવું. ભગવાન વજસ્વામી તે રાત્રે તે નગરની બહાર વસ્યા. દર્શનનાં ઉત્કંઠિત મનવાળા હોવા છતાં તેમની વસતિમાં ન ગયા.
ચંદ્રને દેખીને જેમ કુમુદનાં વનો વિકસિત થાય, જેમ મેઘથી મોરનાં મંડલો હર્ષ પામે, તેમ આચાર્યપ્રવર પણ આગળ સાંભલે તેવા ગુણવાળા વજમુનિને દેખીને હર્ષ પામ્યા. જેના ઉજ્વલ યશથી પૃથ્વીમંડલ શોભી રહેલ છે, એ જ આ વજ છે-એમ જાણ્યું, એટલે બેભુજાઓ પ્રસારીને સવગે તેનું આલિંગન કર્યું. સ્થાનિક મુનિવરોએ પરોણા મુનિઓનાં આગતા-સ્વાગતાદિક વિનય-બહુમાન કર્યા, ક્રમ કરીને તેમણે સંપૂર્ણ દશે પૂર્વોનું અધ્યયન કર્યું. જ્યાં જ્યાં ઉદ્દેશ કરવાના હતા, ત્યાં ત્યાં અનુજ્ઞા પણ કરવામાં આવતી હતી, કારણ કે, તેમાં આ ક્રમ છે જ. અનુક્રમે ત્યારપછી દૃષ્ટિવાદ મહાઆગમસૂત્ર અને તેના અર્થો પણ
