________________
૧૯૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ આરોપણ કર્યો. ઘોડો હર્ષથી હજારવ કરવા લાગ્યો. નિર્મળ ચામરોથી કુમારને વીંઝવા લાગ્યા, આગળ દુંદુભિ વાગવા લાગી. વિસ્તારવાળું શ્વેત છત્ર મસ્તક ઉપર પ્રગટ થયું. મોટા સૈન્ય પરિવાર સાથે સામંત, મંત્રિમંડળ અને નગરલોકોથી પ્રણામ કરાતો નગરના મધ્યભાગમાં પ્રવેશ કર્યો. તે અવસરે પ્રવરસેન નાનોભાઇ નગરમાંથી બહાર નીકળી ગયો. રાજાના કાર્યમાં ગૂંથાઇ રહેલા મને શું સુખ મળે ? રાજાએ ઘણા સમય સુધી તપાસ કરાવી, પણ તેની ભાળ ન લાગી-એટલે મહેલે પહોંચી રાજ્યકાર્યમાં તત્પર બન્યો. ૫૦. અતિલોભ ઉપર લોહાર્મલા ગણિકાની કથા -
બીજો નાનોભાઇ પ્રવરસેન માગધિકા નામની ગણિકાને ઘરે સ્વજનના ઘરે જવા માફક ગયો, એટલે ગણિકાએ પોતે જ સન્મુખ જઈ તેનો સત્કાર કર્યો. લોહાર્ગલાએ વિવિધ પ્રકારની સેવા કરવા પૂર્વક તેનું હૃદય હરી લીધું, તેથી તે જે જે માગણી કરે, તે તે સામગ્રી પ્રવરસેન પૂરી પાડતો હતો, કોઇક દિવસે લોહાર્ગલા અક્કાએ પુત્રીને કહ્યું કે, “આટલું ધન આ ક્યાંથી લાવે છે ? કદાપિ કોઇ તેને કંઈ આપતું નથી, તેમ વેપાર, સેવાચાકરી પણ કરતો નથી. માટે હે વત્સા ! જમાઈને પૂછીને તું ચોક્કસ જાણી લે.' ત્યારે પુત્રીએ લોહાર્ગલા માતાને કહ્યું કે, “તારે દ્રવ્યનું પ્રયોજન છે, આ ચિંતા શા માટે કરવી ? છતાં લોહાર્ગલાના અતિગાઢ હઠાગ્રહથી માગધિકાએ તેને પૂછ્યું. ત્યારે પ્રવરસેનકુમારે કહ્યું કે, “હે પ્રિયે ! મારી પાસે તેવું રત્ન છે, જેનાથી ચિંતવેલી સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. એ વાત લોહાર્ગલાને જણાવી, એટલે તે પણ ઘરડી બિલાડી માફક તે રત્ન લઈ લેવા માટે તે કુમાર ક્યારે ઊંઘી જાય અગર આઘો-પાછો થાય-તેવાં છિદ્રો જોયા કરતી હતી. પછી કુમાર જ્યારે સ્નાન કરવા ગયો, ત્યારે ગુપ્તપણે તેના વસ્ત્રના છેડેથી ગાંઠ છોડી રત્ન લઇ લીધું અને છૂપાવી દીધું.
સ્નાન કર્યા પછી ગાંઠ દેખી તો અંદર રત્ન ન દેખાય એટલે વિલખો બની ખૂણામાં આસપાસ ખોળવા લાગ્યો એટલે અક્કાએ પૂછ્યું કે, “શું ખોળો છો ? શું કંઈ પણ પડી ગયું છે ? પ્રગટ બોલો, એટલે હું જાતે જોઈને તમને અર્પણ કરું.” પેલાએ કહ્યું કે, વેચવા માટેનો એક પત્થરનો ટૂકડો હતો. કપટથી વેશ્યા ખૂણામાં શોધવા લાગી અને કહ્યું કે, “અહિં તો કંઈ નથી.' દાસીઓને પૂછ્યું. એટલે કુટણીએ કહ્યું કે, “મારા પરિવારને કલંક આપી દૂષિત ન કરો. તમે સર્વ પાંચ દિવસના પરોણા છો અને આ મારી દાસીઓ તો જિંદગી સુધીની છે. એક પત્થરના ટૂકડા માટે મારા પરિવારને કલંકિત કરો છો ?'
એ સાંભલી કુમાર વિચાર કરવા લાગ્યો કે કુટિલ કાળી સર્પિણી સરખી આવી રીતે શોધવાનો દેખાવ કરતી એવી આ લોહાર્ગલાનું જ કાર્ય છે. ઘણું ધન તોલ કરનાર
