________________
૨o૧
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ હતો.
કોઇક સમયે હેડાવિત્તકચોડ નામના કોઇ પરદેશીએ સર્વાગ લક્ષણોથી સુંદર અશ્વની જોડી રાજાને અર્પણ કરી. તે બંને અશ્વો ઉપર બેસી કુમાર અને પ્રભાકર બંને નગર બહાર તેને દોડાવવાનું કૌતુક અને રમત-ગમ્મત કરતા હતા. ઘોડા ઉપર બેઠેલા બંનેએ લગામ ખેંચવા છતાં તે બંનેને દૂર દૂર મારવાડ સરખી ઉખર નિર્જર ભૂમિમાં ખેંચી ગયા. કુમાર અને પ્રભાકર બંનેએ થાકીને લગામ ઢીલી કરી એટલે વિપરીત કેળવાયેલા બંને અશ્વો ઉભા રહ્યા. સુકુમાર શરીરવાળા કુમારને અતિશય તૃષા લાગી, એટલે અશ્વ ઉપરથી નીચે ઉતરીને તે રેતાળ ભૂમિ ઉપર બેઠો. પ્રભાકરને કહ્યું કે, “મારા ચપળ પ્રાણો પ્રયાણ કરવા તૈયાર થયા છે, માટે હે મિત્ર ! તું ઉતાવળ કરી ઘોડાનો ત્યાગ કરી પીવા માટે પાણી જલ્દી લાવી આપ.” ત્યારે બ્રાહ્મણે કહ્યું કે, ધીરજ રાખો, એમ કહી પ્રભાકર જંગલમાં ચારે બાજુ પાણીની શોધ કરવા લાગ્યો.
ક્યાંયથી પણ જળ ન મળવાથી જેમ ગુરુ પાસેથી વિષય-તૃષ્ણા દૂર કરનાર જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય, તેમ મોટા વૃક્ષ પાસેથી તૃષ્ણા દૂર કરનાર ત્રણ મોટાં આમળાં પ્રાપ્ત કર્યા. જળ પ્રાપ્ત કર્યા વગર એકદમ આમળાં લઇને વિપ્ર પાછો આવ્યો. ચિત્તાયુક્ત ચિત્તવાળા પ્રભાકરે મૂચ્છના વિકારથી બેભાન બનેલા કુમારને જોયો. પોતે જળ ન મળવાના કારણે વિલખા માનસવાળો મનમાં દુઃખ લાવતો બંને નેત્રમાંથી અશ્રુજળ ટપકાવવા લાગ્યો. મૂચ્છ રૂપ અંધકારનો નાશ કરનાર બાલસૂર્ય સમાન લાલવર્ણવાળું સ્વાદિષ્ટ એક આમળું કુમારના મુખમાં સ્થાપન કર્યું.
ખીલેલા ચંદ્રની જેમ લગાર બંને નેત્રો ખોલ્યાં, એટલે વિપ્ર કુમારને બીજાં બે આમળાં આપ્યાં. કુમાર ભાનમાં આવ્યો, તે ક્ષણે પીડા પામતો અને મૂર્છાથી ઉન્નત થયેલા મુખવાળો ધૂળથી મલિન થયેલા આકાશને જોવા લાગ્યો. આ આકાશના મધ્યભાગમાં અકસ્માત્ ભયં પામેલાની જેમ પૃથ્વી પોતાની સારભૂત રજ કેમ ફેંકતી હશે ? એટલામાં ઉદ્વેગ મનવાળા કુમાર અને વિપ્ર ત્યા બેઠા હતા, તેટલામાં કુમારની શોધ કતા ભોજન-પાણી સહિત સૈન્યના માણો આવી પહોંચ્યા. ત્યારપછી દિવસનાં આવશ્યક કાર્યો કરીને કુમારે અને પ્રભાકરે પરિવાર સાથે પોતાની નગરીએ પ્રયાણ કર્યું. ક્રમે કરી પહોંચીને નગર અલંકૃત
કર્યું.
પોતાના મોટા રાજ્ય ઉપર રત્નરથ પિતા રાજકુમારનો અભિષેક કરીને પોતે વનવાસી તાપસ થયો. આ વનીન રાજાએ પ્રભાકરને પુરોહિતપદે અને મનોરથ શેઠને નગરશેઠ પદે સ્થાપન કર્યા. તેઓ ન્યાય અને નીતિથી મહારાજ્યનું નિરંકુશપણે પાલન
