________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૧૯૯ તપાસ કરાવી. પત્તો ન લાગવાથી ઠાકોરે નગરમાં ઉદ્ઘોષણા કરાવી કે, હજાર સોનામહોરો લઇને જેઓ મોરને સોંપી દેશે, તેને અભય આપવામાં આવશે અને પાછળથી પકડાશે તો દેહાંતદંડની આકરી શિક્ષા થશે.”
આ ઘોષણા સાંભળી દાસી વિચાર કરવા લાગી કે, “ભાવિમાં મને બીજો પતિ મળશે, પણ પ્રાપ્ત થતું ધન તો તરત સ્વાધીન કરું.” તુચ્છઆશયવાળા, ઇન્દ્રિયોના વિષયોની આસક્તિવાળા. હતભાગી લાલચુ પુરુષોની પાપને ઉત્તેજન કરનારી બુદ્ધિને ધિક્કાર થાઓ. પડદની ઉદ્ઘોષણા ઝીલીને દાસી દુષ્ટાશય પાસે પહોંચી અને ભિક્ષુકે કહેલી વાત પ્રગટ કરીને પાપિણીએ વિનંતિ કરી કે, “મેં વારંવાર ના કહ્યા છતાં પણ ધનલોભી પતિએ રને મારી નાખ્યો.'
દાસીના વચનથી સળગેલા ક્રોધાગ્નિવાળા, કરેલા ઉપકારને ન જાણનાર ઠાકોરે તેના માતંગ-મિત્રને વધ કરવા માટે સોંપ્યો. “ગમે તેટલા ઉપકાર કરવામાં આવે, તો પણ જેમને સ્વાધીન-વશ કરી શકાતા નથી, ઓળખીતા પરિચિત હોય તેની સામે પણ ભસે છે, પોતાની જાતિવાળો હોય તેને પણ કરડે છે, એવા ખલપુરુષો કૂતરાના સ્વભાવથી પણ આગળ વધી જાય છે.' પ્રભાકરે માતંગ-મિત્રને કહ્યું કે, “હે ભદ્ર ! મને છોડી દે, તો હું દૂર દેશાન્તરનો આશ્રય કરું અને તારા ઉપર કરેલા ઉપકારનો બદલો પૂર્ણ કરવા અવકાશ આપું.” “હે મિત્ર ! તેં યથાર્થ કહ્યું, પણ તારો અપરાધ ઘણો મોટો છે. આ ઠાકોર નામ અને ગુણ બંને પ્રકારથી દુષ્ટાશય અને આકરા છે, તેથી હું તને કેવી રીતે છોડી શકું ? ધોબીના ગધેડા જેવું મારું મૃત્યુ થાય.”
ત્યારપછી ઉદ્વેગવાળો પ્રભાકર વિચાર કરવા લાગ્યો કે, નીચ સ્વભાવવાળા આ લોકોને ધિક્કાર થાઓ કે જેનો સ્વભાવ મેં જાતે અનુભવ્યો. નીચને કરેલો ઉપકાર નક્કી વિનાશ કરનાર છે. યજ્ઞના અગ્નિને ઘીથી તર્પણ કરવામાં આવે તો પણ તે બાળનાર થાય છે, આ સર્વેએ મારા ઉપકાર રૂ૫ વિત્ર દૂધના કુંભને દોષના સંકલ્પરૂપ મદિરના બિન્દુથી સમગ્રપણે મલિન કર્યો. પાકેલા કિંપાક (ઝેરી) વૃક્ષના ફળમાં મને સુંદર આમ્ર ફલ (કેરી)નો ભ્રમ થયો. નીચ પ્રકૃતિવાળા જન વિષે લક્ષ્મીના લવની કે સુખની આકાંક્ષા પણ તેવી છે. નીચને આશ્રિત થનારનું ઘણા લાંબા કાળનું પાણી તેને તજી જાય છે. એનાથી ક્યા અન્ય જનને ગુણથી ભરપુર સફેદ કમળનો સમાગમ થાય ?
પિતાએ આપેલી શ્લોકની અવજ્ઞા કરનાર પ્રભાકર લાંબો નિસાસો મૂકી વિચારવા લાગ્યો કે, હવે હું મહાન ઉત્તમ પુરુષની સેવા કરું. એમ વિચારી મિત્રને કહ્યું કે, તું તો મારો મિત્ર છે, તો મને સ્વામી પાસે લઇ જા, તો હું તેમને મોર અર્પણ કરું. શરમાયેલો
