________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૨૧
થઈને કહ્યું કે, ‘આ પુત્રીએ સાધુની નિંદા-અવજ્ઞા કરી છે. જો આ કન્યા તેને આપો, તો નિઃસંદેહ તેના દેહમાંથી નીકળી જાઉં.’ રાજાએ ‘જીવતી તો રહેશે.’ એમ ધારીને યક્ષનું વચન કબૂલ કર્યું.
ત્યારપછી સ્વસ્થ અવસ્થા પામેલી સર્વાલંકારથી અલંકૃત દેહવાળી પુત્રીને પિતાએ પરણવા માટે મુનિ પાસે મોકલી. તે મુનિના પગમાં પાડીને કેટલાક પ્રધાન પુરુષોએ તે મુનિને વિનંતિ કરી કે, ‘પોતાની મેળે વરવા આવેલી આ રાજકન્યાનો હસ્ત તમા૨ા હસ્તથી ગ્રહણ કરો.’ મુનિએ પ્રધાન પુરુષોને કહ્યું કે, ‘અરે ! આ તમો શું બોલો છો ! આ વાત તો પશુઓ પણ જાણે છે કે, ‘મુનિઓ નિષ્કપટ ભાવથી બ્રહ્મચર્યને ધારણ કરનારા હોય છે.’ એક મકાનમાં સ્ત્રીઓની સાથે વસવા પણ જેઓ ઇચ્છતા નથી, તેઓ પોતાના હસ્તથી ૨મણીનો હાથ કેવી રીતે ગ્રહણ કરે ? સિદ્ધિ-સુંદરીમાં એકાંત અનુરાગવાળા, ત્રૈવેયકવાસી દેવ માફક મહામુનિઓ અશુચિ-પૂર્ણ યુવતીઓમાં અનુરાગ કરતા નથી.' શું તમે આ સૂત્ર શ્રવણ કર્યું નથી ? -
“જેના હાથ-પગ કપાઇ ગયા હોય, કાન-નાક કાપી નાખેલાં હોય, એવી સો વરસની, દાંત વગરની, કદ્રુપી નારી હોય, તો પણ બ્રહ્મચારી એકાંતમાં તેનો ત્યાગ કરે.” ત્યારપછી પુત્રી પર ક્રોધ પામેલો યક્ષ મહર્ષિનું રૂપ આચ્છાદિત કરીને બીજું મહારૂપ કરીને પોતે જ તેને પરણ્યો, આખી રાત્રિ તેની સાથે પસાર કરીને તેણે તેને છૂટી મૂકી દીધી; ત્યારે કંઇપણ
ત્યાં ન દેખતી વિલખા મુખવાળી થઈ. રોતી રોતી પિતા પાસે પહોંચી અને પિતાને દુઃખ પમાડ્યું. ત્યારે રુદ્રદેવ નામના પુરોહિતે રાજાને આ પ્રમાણે કહ્યું (૫૦) કે, ‘મહર્ષિઓએ જે પત્નીઓનો ત્યાગ કર્યો હોય, તે નક્કી બ્રાહ્મણની પત્ની થાય છે, માટે હે દેવ ! મને જ દક્ષિણામાં આપો. આમાં આપે શા માટે ચિંતા કરવી ?'
મડદાના જડ હસ્તવડે નંખાએલ દૂધની ખીરનું ભક્ષણ કરવામાં જેઓ મહોત્સવ માણનારા છે, તેને વળી અકાર્ય શું હોઇ શકે ? દારા-પત્નીમાં સર્વ સન્માનનીય થાય છે, અત્યારે આ પ્રમાણે ક૨વું ઉચિત છે-એમ ધારીને રાજાએ તે પુરોહિતને આપી. તો તે વર અને વહુનો સંતોષવાળો સંયોગ થયો, વિચારો કે, ‘આ સાધુ અને બ્રાહ્મણ બેમાં કેટલો લાંબો આંતરો છે કે, મહર્ષિએ જે તરુણીનો સર્વથા ત્યાગ કર્યો, ત્યારે દુર્ગતિનાં દ્વાર સરખી એવી તે તરુણીને પુરોહિતે ગ્રહણ કરી.’ તેની સાથે મહાભોગ ભોગવંતાં ભોગવતાં સુખમાં ઘણો મોટો કાળ પસાર થયો.
કોઇક વખતે પૂર્વાપરનો વિચાર કર્યા વગર ઉત્કંઠાપૂર્વક પુરોહિતે યજ્ઞનો આરંભ કર્યો. રુદ્રદેવે યજ્ઞપત્ની તરીકે યજ્ઞના આરંભમાં સ્થાપનાં કરી. દેશ-દેશાવરથી યજ્ઞમાં ભટ્ટો,
