________________
૨૨૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ આ પ્રમાણે ભાવના ભાવતો અને સાધુના ચરણકમળમાં ધર્મશ્રવણ કરીને સંસારથી અતિશય નિર્વેદ પામેલ તે માતંગ મહાઋષિ થયો. ચાર-પાંચ ઉપવાસ, પંદર દિવસ, એક માસ, બે માસ એમ લાગલાગટ ઉપવાસો કરી સર્વ શરીરને સોસાવીને ગામ, નગર, શહેરમાં વિચરવા લાગ્યો. વિચરતા વિચરતા શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવંતના જન્મકલ્યાણકથી મનોહર વારાણસી નગરીના હિંદુક ઉદ્યાનની બહાર રહ્યા. (૨૫) ગંડી તિદુકયક્ષ હંમેશાં તેની સંપૂર્ણ આરાધના કરે છે. અતિ મોટા ગુણોથી ગાઢ આકર્ષાએલા માનસવાળો તે ક્યાય કોઇને મળવા પણ જતો નથી.
હવે કોઇક દિવસે તેને ત્યાં બીજો કોઇ યક્ષ પરોણો મળવા આવ્યો અને કહેવા લાગ્યો કે, “હે મિત્ર ! લાંબા કાળથી કેમ ક્યાંય જતા-આવતો નથી ? મેં તને કેટલા લાંબા સમયે દેખ્યો.” તેણે પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, “આ તપસ્વી સાધુ પાર વગરના અસાધારણ પ્રશમાદિ ગુણોના મહાનિધાન છે. આ મહામુનિની લગાતાર સેવા કરવાના મનવાળો થએલો છું.” તે યક્ષ પણ તે મુનિને દેખીને રાજી થયો અને હિંદુક યક્ષને કહે છે કે – “હે મિત્ર ! તું ધન્ય છે કે, જેના વનમાં આવા ધર્મ ઋષિ રહેલા છે. મારા વનમાં પણ સાધુઓ રહેલા છે. અહિંથી જઇને હું પણ તેમને વાંદીશ –' એમ બંને મંત્રણા કરીને ત્યાં ગયા.
તે બંનેએ સમદૃષ્ટિથી તે તપસ્વીઓને જોયા, તો કોઈ પ્રકારે પ્રમાદથી અનેક પ્રકારની વિકથા કરતા હતા. નવીન દેવ ઘણા સમયે અહિં આવવાથી ઘણા અનુરાગવાળા ચિત્તથી તેની ભક્તિ કરતો હતો, પાદપાની સેવા કરતાં તેને તૃપ્તિ થઈ. ભાવથી તે સાધુને વંદન કરનાર એક યક્ષનો કાળ આનંદમાં પસાર થતો હતો, બીજો પોતાના સ્થાનકમાં ગયો.
હવે કોઇક સમયે કોશલદેશના રાજાની ભદ્રા નામની પુત્રી યક્ષની આરાધના કરવાના કાર્ય માટે આવી. યક્ષની પૂજા કરીને જ્યાં તેની પ્રદક્ષિણા દેવાની શરૂ કરે છે, ત્યાં પેલા મલિન ગાત્રવાળા સાધુને દેખ્યા. કેવા ? લોહી, ચરબી, માંસ જેનાં ગએલા નેત્રવાળા, અતિ ચીબુ મોટા ભયંકર દેખાતા કાણાવાળી નાસિકાવાળા, ટોપરાના કાચલા સરખા ત્રિકોણ મસ્તકવાળા, અતિશ્યામ વર્ણવાળા, મલથી દુર્ગંધ મારતી કાયાવાળા તે સાધુને દેખી દુર્ગછાથી તેના ઉપર ધૂત્કાર કરવા લાગી.
મુનિની ભક્તિથી તે યક્ષે તીવ્રકોપથી ભદ્રાના શરીરમાં પ્રવેશ કર્યો, ન બોલવા યોગ્ય ખરાબ પ્રલાપો કરવા લાગી, શૂન્ય દિશાઓ તરફ જોવા લાગી, રાજપુરુષો તેને કોઈ પ્રકારે રાજમહેલમાં લઈ ગયા. મંત્રવાદી વગેરેએ ભૂત-ગાંડપણ કાઢવા માટે અનેક વિવિધ ક્રિયાઓ કરવા માંડી, તો પણ તેમા લગાર પણ તેને ફાયદો ન થયો.
આ પ્રમાણે જ્યારે સર્વે વૈદ્યો, માંત્રિકો, તાંત્રિકો નિષ્ફળ નીવડ્યા, ત્યારે યક્ષે પ્રત્યક્ષ
