________________
૨૨૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ ચટ્ટો વગેરે અનેકો ત્યાં આવી પહોંચ્યા. મહિનાના ઉપવાસના પારણા-સમયે બાલસાધુ પણ યજ્ઞ-મંદિરના દ્વારમાં ભિક્ષા માટે પ્રવેશ કરતા હતા, ત્યારે રૂદ્રદેવના સેવકોએ તેમને દેખ્યા. ધન્ય ધર્મલાભ આપ્યો, ત્યારે પાપી બ્રાહ્મણો મલી મલિન શરી૨ અને વસ્ત્રો હોવાથી તેની અવજ્ઞા-અપમાન કરવા લાગ્યા. મુનિની આગળ તે બોલવા લાગ્યા કે, ‘અરે ? પિશાચ સરકો તું અહિં કેમ આવ્યો છે ?' જલ્દી આ સ્થાનથી તું પાછો ચાલ્યો જા.'
‘અતિમલિન ખરાબ વસ્ત્ર નગ્ન સરખા દુષ્કર્મવાળા લાજ-મર્યાદા દૂર મૂકનાર હે અપવિત્ર ! તું પવિત્ર એવા અમને અપવિત્ર-અભડાવવા અમારી પાસે આવ્યો છે ?’ (૬૦) એ સમયે ભક્તિવાળા યક્ષે ઋષિના દેહમાં પ્રવેશ કર્યો અને કહેવા લાગ્યો કે, ‘હું ભિક્ષા લેવા આવેલો છું. તો મને ભિક્ષા આપો.'
વિપ્રો-અહિં જે અમોને અન્ન પકાવ્યું છે, તે જાતિ-કુલથી વિશુદ્ધ વેદ-વિધિના જાણકાર પોતાના યજ્ઞાદિ કાર્યમાં સંતુષ્ટ હોય, તેવા બ્રાહ્મણોને આપવા માટે, નહિં કે તારા સરખા માટે આ રસોઈ તૈયાર કરી નથી.
સાધુ - હું હંમેશાં હિંસા, જૂઠ, ચોરી, મૈથુન પરિગ્રહોના પાપથી વિરમેલો છું. શત્રુમિત્ર, કાંકરા અને કંચનમાં સમાન ભાવ રાખનારો, અભિમાનરહિત, ગૃહવાસનો ત્યાગ કરેલ છે, જેણે એવો ઉદ્ગમ-ઉત્પાદના-એષણાથી શુદ્ધ એવી ભિક્ષા માત્ર ભક્ષણ કરનારો છું, તેથી ઘરે ઘરો ફરતો અહિં આવેલો છું. આ તમે અહિં જે અન્ન પકાવ્યું છે, તેઘણે ભાગે તમારા પોતાના ઘરના માટે છે, તેમાંથી મને પણ ધર્મ-કાજે હે બ્રાહ્મણો ! ભિક્ષા આપો.
વિપ્રો - ‘હે શ્રમણ ! જ્યાં સુધી હજુ પ્રથમ અગ્નિમાં તે નાખી નથી, બ્રાહ્મણોએ ભોજન કર્યું નથી, ત્યાં સુધી શૂદ્રોને આ આપી શકાતું નથી, માટે અહિંથી ચાલતો થા.'
મુનિ - હે બ્રાહ્મણ ! જેમ ફળદ્રૂપ ક્ષેત્રમા વિધિ-સહિત બીજો વાવવામાં આવે, તો તે ફળ આપનાર થાય છે, પરંતુ અગ્નિમાં નાખેલું દાન પિતૃઓને ફળ આપનાર કેવી રીતે થાય ?
મુનિ - બ્રાહ્મણજાતિમાં જન્મ લેવા માત્રથી વિપ્રો થતા નથી, તમારા સરખા હિંસા, જૂઠ, મૈથુનમાં આસક્ત થનારા પાપી બ્રાહ્મણો કેવી રીતે કહેવાય ? અગ્નિ પણ પાપના કારણભૂત છે. તેમા સ્થાપન કરેલું પરભવમાં પહોંચેલા પિતાને કેવી રીતે પહોંચે ? અને સુખ કરનાર થાય ? અહિં આપેલું તે કેવી રીતે ગ્રહણ કરી શકે ?'
આ પ્રમાણે પ્રતિકૂલ જૂઠ પ્રલાપ કરવાના સ્વભાવવાળા આણે આપણી હલકાઈ કરી છે-એમ માનીને તે સર્વે મુનિને પ્રહાર કરવા માટે દોડ્યા.
