________________
૨૧૩
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પરઠવા યોગ્ય ભૂમિએ જઇને પોતે તે લાડુને પરઠવવા લાગ્યો. પરઠવતાં પરઠવતાં કર્મના કેવા કડવા વિપાકો હોય છે ? એમ વિચારતાં શુદ્ધ અધ્યવસાયના યોગે તેને તે સમયે કેવલજ્ઞાન પ્રગટ થયું ત્યારપછી કેવલપર્યાય પાલન કરી, ભવ્યાત્માઓને પ્રતિબોધ કરીને જેને માટે પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરી હતી, તે મોક્ષપદે પ્રાપ્ત કર્યું.
ઢંઢણમુનિની કથા પૂર્ણ થઈ. (૩૯). આ ઢંઢણમુનિ આહારની અપેક્ષા રાખ્યા વગર કયા કારણથી વિચરતા હતા ? તે કહે
છે ,
आहारेसु सुहेसु अ, रम्मावसहेसु कांणणेसुं च । साहूण नाहिगारो, अहिगारो धम्मकज्जेसु ||४०।। साहू कांतार-महाभएसु अवि जणवए वि मुइयम्मि । अवि ते सरीरपीडं, सहति न लहंति य विरुद्धं ||४१।। जंतेहि पीलिया वि हु, खंदगसीसा न चेव परिकुविया ।
विइय-परमत्थ-सारा, खमंति जे पंडिया हुंति ||४२।। વિશિષ્ટ રસ-સ્વાદવાળા શુભ આહાર વિષે ચ શબ્દથી વસ્ત્ર, પાત્રાદિક સારાં ઉપકરણોમાં, મનોહર ઉપાશ્રયોમાં, સુંદર બગીચાઓમાં સાધુઓને આસક્તિ-મમતા-મૂર્છા કરવી તેમાં અધિકાર નથી, અધિકાર માત્ર હોય તો તપ, સંયમ સ્વાધ્યાય વગેરે ધર્મકાર્યો કરવાનો અધિકાર છે. કારણ કે, સાધુઓને ધન ગણાતું હોય તો તે ધર્મકાર્યો જ ધન છે. રસ-સ્વાદ વગરના અંત-પ્રાન્ત એવા આહાર ગ્રહણ કરવાના અભિગ્રાહ કરવ, નિર્દોષ શુદ્ધ આહારપાણી ગ્રહણ કરવાનો અધિકાર છે. તેથી હરિકુમાર-ઢંઢણકુમાર તે પ્રમાણે વિચર્યા હતા. (૪૦).
સાધુઓ મહાજંગલમાં કે મહાભય સમયે-રાજભયમાં સપડાયા હોય, તો પણ ઋદ્ધિવાળા નિરુપદ્રવ દેશમાં હોય, તેમ સુધાદિ પીડા-પરિષહ સહન કરે છે, પરંતુ આચાર-વિરુદ્ધ અનેષણીય ગ્રહણ કરતા નથી, કે અભિગ્રહનો ભંગ કરતા નથી. ભગવંત પણ શરીર પીડા સહે છે; માટે સાધુઓને આહારાદિક ઉપર પ્રતિબંધ હોતો નથી, પરંતુ ધર્મકાર્ય વિશે જ પ્રતિબંધ હોય છે. શરીર પીડા ગ્રહણ કરવાથી માનસિક પીડાના ભાવમાં યતના-પૂર્વક ગ્રહણ કરાતા હોવાથી, ભગવંતની આજ્ઞાકારીપણું હોવાથી તેમાં પ્રતિબંધ જણવવા માટે શરીર પીડા શબ્દ ગ્રહણ કર્યો છે. (૪૧)
