________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૧૭ "[ચંદ્રને] આનંદ માટે બંને દૃષ્ટિ આગળ ન કર્યો, કુંડલરૂપ ન કર્યો, ક્ષણવાર ચૂડામણિ રત્નના સ્થાનમાં ન સ્થાપ્યો, રાહુએ ચંદ્રને ગ્રસ્ત કર્યો, તેણે એવી રીતે કરતાં કવલયોએ બલાત્કારે ક્રીડારહિતપણું કર્યું. અથવા હૃદય-હીન કયો જન, ઔચિત્ય આચરણના ક્રમોને જાણે છે ?”
તે બાળસાધુ પણ શુભ ભાવનાથી અંતકૃત્ કેવલી થયો. આ પ્રમાણે કંઇક આચાર્યના દેખતાં જ તેને પીલી નાખ્યો; એટલે આચાર્યે શુભ ધ્યાનનો ત્યાગ કરીને નિયાણું કર્યું કે, “જો આ ભવમાં કરેલા તપ-સંયમનું કાંઇ પણ મને ફળ હોય તો ભાવી ભવમાં હું આ રાજાનો વધ કરનારો થાઉં.” (૫૦)
બળતણના પગથી ખૂદાતા અતિમધુર અને સારભૂત કલમ જાતિના ડાંગરમાં પણ નિઃશૂકતા હોતી નથી, અતિશય શીતલ એવાં ચંદનકાષ્ઠોને જોરથી ઘસવામાં આવે, તો અગ્નિ ઉત્પન્ન થતો નથી ? અથવા અતિભંયકર અગ્નિ પ્રગટતો નથી ? સ્કંદક આચાર્યને પણ તરત જ પીલી નાખ્યા, એટલે તે અગ્નિકુમારમાં દેવ થયા. અવધિજ્ઞાનથી નિયાણું જાણ્યું.
આ બાજુ રાજાએ આપેલ કંબલરત્નનું બનાવેલ સુંદર નિષદ્યા-ઓઘારિયાયુક્ત લોહીના સમૂહથી ખરડાએલ સ્કંદક આચાર્યનું રજોહરણ લોહીવાળા હાથની શંકાથી ગીધે ઉપાડેલ, કોઈ પ્રકારે આકાશમાં ગીધના મુખમાંથી તે સમયે હથેલીમાં મુખ સ્થાપન કરીને અંતઃપુરમાં શોકસમુદ્રમાં ડૂબેલી સ્કંદકની પુરંદરયશા બેનના આગળના ભાગમાં નીચે પડી ગયું. તે દેખીને અને તેને આ મારા ભાઇનું રજોહરણ છે એમ ઓળખીને તેના હૃદયમાં એકદમ ધ્રાસ્કો પડ્યો. તપાસ કરતાં પૂછતાં પાપી પાલકનું દુશ્ચરિત્ર જાણ્યું. પોકાર કરતી તે દંડકી રાજા પાસે પહોંચી. અરેરે ! નિર્ભાગી નિર્દય ! આ તે તેની પાસે કેવું અધમ કાર્ય કરાવ્યું ?” આ સમયે સ્કંદકનો જીવ દેવ અહિં શ્રાવસ્તિમાં આવ્યો અને આખી નગરીમાં સંવર્તક વાયુ વિકર્વીને ઘાસ, લાકડાં અને ઇન્દણાંના ભારા એકઠા કર્યા.
પોતાની બહેન પુરંદરયશાને શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામી પાસે ઉપાડીને લઇ ગયો, ભગવંતના હસ્તકમળથી તેણે પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરી. તે દેવતાએ એકદમ સમગ્ર શ્રાવસ્તિ નગરીને બાળી નાખી અને તે જ અગ્નિથી મુનિઓનાં હાડપિંજરો બાળી નાખ્યાં. તેણે તે નગરી બાળ્યા પછી બાર યોજન પ્રમાણ ભૂમિ અરણ્ય થઇ ગઇ, જે આજે પણ “દંડકારણ્ય' તરીકે જાણીતું છે. કહેલું છે કે – “દેવ કે દેવસ્થાને કે તે વનોનો ખરાબ રાજાના પાપાચારથી જ્યારે વિનાશ થાય અગર મુનિઓનો નાશ થાય કે માર પડે તો તરત જ તે નગર, દેશ અને રાજાનો ભંગ થાય.” તેમ જ 'અતિઉગ્ર પુણ્ય કે પાપનું ફળ ત્રણ વર્ષ, ત્રણ માસ, ત્રણ પક્ષ
