________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૦૭ અતિશય ભયંકર એવા ક્રૂર પ્રાણીઓ પણ જિનેશ્વર ભગવંતે બતાવેલા ઉત્તમ ધર્મના પ્રભાવથી જેની મિથ્યાત્વની નિદ્રા ચાલી ગઈ છે, એવા પ્રાણીઓ પ્રતિબોધ પામ્યા, જેમ કે સુસુમાના દૃષ્ટાન્તથી ચિલાતીપુત્ર પ્રતિબોધ પામ્યો. સુસુમાનું ઉદાહરણ આ પ્રમાણે – પર.થિલાતીપુત્રા ભુંસુમાનું ઉદાહરણ -
જેની ચારે બાજુ ઉંચો વિશાળ કિલ્લો વીંટળાએલ છે, લોકો ન્યાય-નીતિથી વર્તના છે, એવું ક્ષિતિ-પ્રતિષ્ઠિત નામનું નગર હતું. જ્યાં શશી (ચંદ્ર) દોષાકર (રાત્રિનો કરનાર), શશાંક (સસલાના ચિહ્નવાળો) કલંકસહિત અને વક્ર હતો, લોકો દોષોના આકર ન હતા, કલંક રહિત હતા, સરલ હતા, શ્રીમંતો સુખી અને પરોપકારી હતા.
તે નગરમાં શ્રુત-જાતિમદ કરવામાંમત્ત, જિનશાસનની લઘુતા કરવામાં આસક્ત, યજ્ઞદેવ નામનો બ્રાહ્મણ વસતો હતો. “જે કોઇ મારી સાથે વાદ કરતાં જિતે, તેનો હું નક્કી શિષ્ય થાઉં.” - એમ પ્રતિજ્ઞા કરી વાદવિવાદ કરતો હતો.
એક વખત એક નાના સાધુ સાથે વિવાદ કરતાં તે હારી ગયો. સાધુ પાસે પ્રવજ્યા અંગીકાર કરી, સારા ગીતાર્થ સાધુના સમાગમથી ધર્મ પરિણમ્યો. પરંતુ મનમાંથી લગાર પણ બ્રાહ્મણજાતિનું અભિમાન ઓછું કરતો નથી. પૂર્વના ગાઢ પ્રેમાનુરાગવાળી તેની ભાર્યા તેની પાસે પ્રવજ્યાનો પરિત્યાગ કરાવવા ઇચ્છતી હતી. વૃદ્ધિ પામતા અતિશય મોહવાળી તે પાપિણી પત્નીએ કામણયોગવાળી ભિક્ષા તૈયાર કરી અને ગોચરી માટે તેના ઘરે આવેલા તે સાધુને ભિક્ષા વહોરાવી. પેલો સાધુ સમાધિપૂર્વક કાળધર્મ પામી સૌધર્મદેવ થયો. તેની ભાર્યાને અત્યંત વૈરાગ્ય થયો, એટલે પોતાનો વૃત્તાન્ત ગુરુને નિવેદન કરી દીક્ષા અંગીકાર કરી. માયાના કારણે દેવી થઈ.
પેલો સૌધર્મદેવ ત્યાંથી ચ્યવીને રાજગૃહનગરમાં ધનશેઠના ઘરમાં પૂર્વના બ્રાહ્મણ જાતિ-મદના કારણે ચિલાતી નામની દાસીનો પુત્ર થયો. લોકોએ તેનું ચિલાતીપુત્ર એવું બીજું ગૌણ નામ પાડ્યું. પેલી પણ ત્યાંથી અવીને ધનશેઠની ભાર્યાની કુક્ષીએ પાંચ પુત્રો ઉપર પુત્રી થઇ અને સુંસુમાં એવું તેનું નામ સ્થાપન કર્યું. તે બાળકીને સાચવવા-રમાડવા માટે ચિલાતીપુત્રને સેવક તરીકે રાખ્યો. પરંતુ અતિશય કજિયા કરનાર અને ખરાબ ચાલનો હોવાથી ધનશેઠે તેને પોતાના મહાઋદ્ધિવાળા ઘરેથી હાંકી કાઢ્યો. જંગલમાં પલ્લી પતિને ત્યાં સાહસિક હોવાથી વડેરો થયો. પલ્લી પતિ મૃત્યુ પામ્યા પછી તેના સ્થાને તે ચોરોએ તેને સ્થાપ્યો.
એક અવસરે ચોરોને તેણે કહ્યું કે, “રાજગૃહમાં ધન નામનો સાર્થવાહ છે. તેને સુસુમા
