________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૦૩ મનોરથ શેઠની સાથે મંત્રણા કરી કંઇક રક્ષણનો ઉપાય કરું.”
ત્યારપછી તરત મનોરથ શેઠના ઘરે જઇને જે પ્રમાણે હકીકત બની હતી, તે પ્રમાણે તેની આગળ નિવેદન કરી. શેઠે કહ્યું કે, તે આવું અકાર્ય કેમ કર્યું ? પ્રભાકરના પ્રાણોને તેં ખરેખર હોડમાં મૂક્યા. તો પણ ધૈર્ય ધારણ કરીને નિરાંતે તારા ઘરે જા, હું કોઇ પ્રકારે ગમે તેમ કરી તેનો પ્રતિકાર કરાવીશ.” રતિવિલાસા પોતાના મહેલે જઈ વિચારવા લાગી કે, આ શેઠ મારા પતિનું રક્ષણ કરશે, તો પોતાનું મૃત્યુ થશે. અને બિનગુનેગારનું મૃત્યુ થાય, તે તો બહુ જ ખોટું ગણાય. એમ વિચારી જેટલામાં શેઠ રાજા પાસે પહોંચ્યા નથી, તેટલામાં રતિવિલાસા પોતે રાજા પાસે પહોંચી વિનંતિ કરવા લાગી કે, કોણે છળ-પ્રપંચથી આ કુમારનું અપહરણ કર્યું ? એવા પ્રકારના વિચારો અંતઃકરણમાં આપ ન કરશો. મેં જ પાપિણીએ આ કુમારનું વધનું પાપ કોઇ કારણથી કર્યું છે, માટે મારા જ પ્રાણનો સ્વીકાર કરો. “ક્યારે ? કઇ જગો પર ? કેવી રીતે ?” એમ જ્યાં રાજા પૂછતો હતો, એટલામાં મનોરથ શેઠે ત્યાં આવી રાજાને વિનંતિ કરી કે, “હે દેવ ! મારા મહેલ ઉપર કુમાર ક્રીડા કરતો હતો, ત્યારે મારા પુત્રે દાદર પરથી ધક્કો માર્યો અને ભૂમિ પર પડીને મૃત્યુ પામ્યો.”
“તે વખતે ભયથી આપને આ વૃત્તાન્ત ન કહ્યો, અત્યારે તમારા દુઃખથી હું કહું છું. મારા પ્રાણની હાનિ કરવામાં આપ શંકા ન કરશો. આપને જે યોગ્ય લાગે તે મને શિક્ષા કરવા આપ અધિકારી છો. તે જ વખતે ત્યાં પ્રભાકર પણ આવી પહોંચ્યો. જ્યારે તેઓ બંને પોતાનો અપરાધ કહેતા હતા અને વિનંતિ કરી કે, કુમારને અમે મારી નાખ્યો છે, ત્યારે પ્રભાકરે વિનંતિ કરી કે, “કુમારને મેં મારી નાખ્યો છે. મારી પ્રિયાના ગર્ભના પ્રભાવથી કુમારનું માંસ ખાવનો દોહલો થયો અને મેં પાપીએ તેનો દોહલો પૂર્ણ કર્યો. આવું અકાર્ય કરવાથી હું તમારો મિત્ર કે બ્રાહ્મણ કેમ ગણાઇ શકું ? મારી નિષ્ઠા વિષ્ટામાં પલટાઇ ગઈ. હવે તમે શિક્ષા કરવામાં વિલંબ ન કરો. આ શેઠ તો ઉત્તમ સજ્જન છે કે, જે આડી-અવળી વાત કરીને પોતા પર ગુન્હો વહોરી લે છે. રાજકુમારની હત્યા મેં જ કરી છે.”
ચિત્રામણ સરખો સ્થિર બનેલો રાજા જેટલામાં આ ત્રણે તરફ જુએ છે, તેટલામાં પ્રભાકરે કહ્યું. “હવે આપ આ વિષયની શંકા દૂર કરો. બાલહત્યા કરનાર બ્રાહ્મણ એવા મને પ્રાયશ્ચિત્ત પણ શુદ્ધ કરે તેમ નથી. હે રાજનુંએમ પણ કંઇ જણાતું હોય તો પણ હું બીજું કેમ કરું ? અહિ હું જ ગુનેગાર છું પણ અહિ પુત્રને મેં સ્વર્ગસ્થ કર્યો છે... આ વિષયમાં તેણે સોગન આપીને રાજાને સ્થિર કર્યા. હવે રાજાએ કહ્યું કે, “કદાચ તેમ થયું હોય તો પણ તે મિત્ર ! હું તારો અપરાધ ગણતો નથી અને આ અપરાધની હું તને ક્ષમા
